Buitengesloten symptomen | Voor Scholen | Kenniscentrum Pesten

084-8340086

Foutmelding

You may not view this site from your current location.

Buitengesloten symptomen | Voor Scholen | Kenniscentrum Pesten

Wat is buitengesloten?

Voor de meeste mensen geldt dat zij graag ergens bijhoren; bij een groep of bij een enkele persoon. Als je nergens bij hoort, kun je je buitengesloten voelen. En als je je buitengesloten voelt, kan dat gevoelens van eenzaamheid met zich mee brengen.

Symptomen buitengesloten

Erbij horen Heb je een groep mensen gevonden waar je het gevoel hebt bij te passen of waar je graag bij zou willen horen, dan geeft dat je een duidelijke herkenning voor de buitenwereld mee. Je hoort dan bij die speciale groep, vaak zijn dit leeftijdsgenoten. Omdat je erbij hoort, voel je je gesteund en hoef je niet meer te twijfelen aan hoe je over bepaalde dingen denkt.

Wanneer je invloed kunt uitoefenen in de groep, kan dat je een gevoel van erkenning en macht geven. Jongeren tussen de 12 en 20 jaar zijn wat we noemen normgevoelig. Het gezin, altijd de belangrijkste groep in je leven, is in deze periode juist niet de groep waartoe je als eerste zou willen behoren. Een andere groep moet je weer dat gevoel van veiligheid gaan geven in die verwarrende periode. De informatie die je krijgt uit je omgeving is dan heel belangrijk voor je zelfwaardering en het gevoel van tevredenheid dat je over jezelf hebt. Een deel van die zelfwaardering ontlenen mensen vaak aan de groep waartoe ze behoren: het geeft hen een stukje identiteit.

Er niet bijhoren Dat we vriendschap en groepsrelaties nodig hebben om ons veilig te voelen, geldt niet voor iedereen even sterk. Er zijn mensen die nooit alleen kunnen zijn; anderen vinden de wetenschap dat er ergens een groep is waar ze zich prettig bij voelen genoeg. Weer anderen hebben juist een afkeer van groepen en voelen zich veel prettiger in één op één contacten. Ergens niet bijhoren, betekent dus dat je voor je eigen gevoel te weinig contact hebt met andere gelijkgestemden. Is het evenwicht tussen wat je wilt en de contacten die je hebt lang verstoord en komt er niets voor in de plaats, dan kunnen gevoelens van eenzaamheid ontstaan.

Eenzaamheid Een gevoel van eenzaamheid kun je krijgen als je niet genoeg mensen om je heen hebt, of als je geen goed contact met hen hebt. Als het echt gaat om het ontbreken van een groep waar je je verwant mee voelt, dan spreekt men wel van sociale isolatie. Zo kun je wel een goede vriend(in) hebben, maar je niet thuis voelen in de klas of in een sportclub.

Eenzaamheid kan ontstaan door het missen van de juiste vaardigheid om bij een groep te komen waar je graag bij wilt horen. Je weet bijvoorbeeld niet goed hoe je een gesprek moet beginnen met dat gezellige meisje van tennisles.

Ook kan eenzaamheid ontstaan doordat de kenmerken van de groep waar je bij hoort niet meer bij je passen, of omdat de groep waar je bij wilt horen je buitensluit. Wanneer je wordt buitengesloten is het goed om je eigen rol hierin te onderzoeken. Soms maken bepaalde eigenschappen je meer gevoelig voor eenzaamheid zoals onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen, verlegenheid, maar ook egoïsme. Die kenmerken maken een mens minder 'vaardig' in het aangaan van sociale contacten. Eenzaamheid kan ook samenhangen met nieuwe situaties en nieuwe relaties die je moet aangaan, zoals bij het veelvuldig verhuizen of na de scheiding van je ouders.

Hoe ontstaat buitengesloten?

In groepen bestaan geschreven en ongeschreven regels, die aangeven hoe je je wel en niet hoort te gedragen. Hiermee wordt duidelijkheid en zekerheid geboden; je weet nu wat je van de ander kunt verwachten. Zo is een belangrijk doel van je rugtas, niet alleen het vervoeren van boeken, maar ook het laten zien dat je weet wat 'in' is. Het nadeel van groepsnormen is dat mensen soms heel ver gaan in het zich aanpassen aan de regels om erbij te horen. Mensen passen zich soms zó erg aan, dat ze gedrag vertonen dat eigenlijk niet meer bij hen past. Je ziet dit vooral bij mensen die een grote behoefte hebben aan veiligheid; ze vinden het prettig zich helemaal te voegen naar de groep, maar gaan dus ook in de groep zelf verloren.

Wanneer naar de huisarts?

De meeste mensen voelen zich wel eens eenzaam, maar jongeren vaker dan volwassenen. In die periode veranderen er zoveel dingen, dat je op zoek gaat naar nieuwe contacten. Slaag je hier niet goed in, dan kun je je eenzaam gaan voelen. Deze gevoelens zijn vervelend, maar wel normaal en ze gaan vanzelf weer voorbij. Als de eenzaamheid langdurig wordt (langer dan drie maanden) of als je het steeds moeilijker vindt om nog contacten met anderen aan te gaan, dan is het belangrijk om iets te ondernemen. Ook kan het zijn dat je al jaren lijdt onder gevoelens van eenzaamheid, maar dat deze je nu te veel gaan belemmeren in je schoolleven of daarbuiten. Is dat het geval, dan kun je hiervoor het beste je huisarts bezoeken. Hij kan je eventueel doorverwijzen naar iemand die je hierbij kan helpen.

Wat kun je er zelf aan doen?

Afhankelijk van hoezeer jij je buitengesloten voelt, kun je verschillende stappen ondernemen:

  • Voel je je niet meer prettig in de groep waar je nu bij hoort, zoek dan een andere groep of omgeving op om uit te vinden of je daar wél bij zou (willen) passen. Blijf niet uit een angst voor isolatie hangen bij een groep mensen met wie je op de verkeerde golflengte zit.
  • Je kunt een sociale vaardigheidscursus volgen als je niet weet hoe je bij een groep zou kunnen komen. Misschien een open deur, maar de beste manier om erbij te horen is met een groep meedoen en je hierbij aansluiten. Het oefenen met sociale vaardigheden in groepen van mensen die daar ook moeite mee hebben of die verlegen zijn, lijkt vooralsnog de beste manier om te leren hoe je dat doet. Je kunt bij de huisartsenpraktijk informeren waar die cursussen gegeven worden.
  • Als je denkt dat je karaktereigenschappen eerder de oorzaak zijn van het er niet bijhoren, dan kun je het beste een keertje met een psycholoog praten. Hij of zij kan je dan ondersteunen bij het aangaan en instandhouden van contacten.

Algemene adviezen en voorzorgsmaatregelen

Het ook eens zonder groep zitten, hoeft niet altijd negatief te zijn. De positieve kant van alleen-zijn, is dat het je vertrouwen in jezelf kan geven. Het is goed om ook alleen te kunnen zijn, dan kun je samenzijn met anderen zien als een aanvulling. Alleen-zijn is dus niet altijd zorgelijk.

Bij sommige groepen hoor je nu eenmaal noodgedwongen, zoals op school. Schoolklassen zijn voor jongeren een belangrijke groep leeftijdgenoten: ze brengen hier ongeveer een derde van hun tijd door. Heb je het gevoel dat in die groep jijzelf of anderen geweld wordt aangedaan, neem dan contact op met je mentor. Er bestaat veel materiaal om de sfeer in een klassengroep te verbeteren, maar ook het bespreekbaar maken van hoe je met elkaar omgaat tijdens een lesuur kan al veel problemen verhelpen of voorkomen. Door regels en normen juist wel in de vorm van afspraken op papier te zetten, ontstaan groepsregels die vrijwel altijd positief zijn: het met elkaar praten hierover, geeft iedereen de kans daar invloed op uit te oefenen.

In samenwerking met

Drs. H.E. de Jonge (auteur) Prof. Dr. J.J.L. Derksen (consulent) Dr. A.A. Vendrig (consulent)

Bronnen

  • Marcoen, A., Eenzaamheid, Handboek Kinderen en adolescenten, 1999, A 030-1 – A 030-12.
  • R.A. Schmuck, RA en Schmuck PA, Group Processes in the Classroom, Dubuque, Iowa 1983.

Bron DokterDokter