Literatuuronderzoek Het fenomeen online seksueel geweld

Een literatuuronderzoek naar de kennis over omvang, aard en aanpak van online seksueel geweld.

Conclusie

In dit onderzoek is het fenomeen online seksueel geweld onderzocht. Hierbij waren vier hoofddoelen geformuleerd: afbakening van het fenomeen online seksueel geweld, inzicht in de omvang en ontwikkelingen van het fenomeen, het overzichtelijk maken van kennis over daders en slachtoffers en het inventariseren van de aanpak en interventies van online seksueel geweld. Om deze doelen te bereiken is een systematische review (overzichtsstudie) uitgevoerd van zowel (inter)nationale wetschappelijke literatuur als grijze literatuur. Verder zijn verschillende databanken en websites geraadpleegd om inzicht te krijgen in de beschikbare interventies op het gebied van online seksueel geweld. Tot slot zijn interviews gehouden met stakeholders en experts uit verschillende disciplines die in de praktijk te maken hebben met online seksueel geweld. Tijdens de gesprekken is tevens gevraagd naar volgens de geïnterviewden belangrijke interventies, rapporten en publicaties over het onderwerp van het onderzoek. Daarmee is de literatuurlijst en het interventieoverzicht uitgebreid.

Bij het eerste doel, de afbakening, stond de vraag centraal wat op basis van de (inter)nationale wetenschappelijke literatuur bekend is over welke fenomenen onder online seksueel geweld vallen. Daarbij werd tevens de vraag gesteld welke gedragingen binnen het Nederlandse justitiële beleid als zodanig worden gezien en beschreven. Het begrip online seksueel geweld bleek niet eenvoudig af te bakenen. De term niet terug te vinden is in het Wetboek van Strafrecht, de Aanwijzing Zeden van het Openbaar Ministerie of in de Nederlandstalige wetenschappelijke publicaties. In de (inter)nationale literatuur is een gebrek aan consensus en eenduidig gebruik van inhoudsbepalingen van zowel online seksueel geweld als de fenomenen die daaronder vallen.

De uiteenlopende duiding van het fenomeen hangt voor een deel samen met het ingenomen perspectief van de verschillende onderzoekers en de binnen hun werkveld relevante vragen. Bijkomend probleem is dat de offline en de online wereld steeds meer met elkaar verbonden en verweven zijn en dat ook online en offline activiteiten niet altijd gescheiden van elkaar plaatsvinden. Dat roept de vraag op of het noodzakelijk is dat een delict volledig via het internet gepleegd wordt om het als online seksueel geweld te benoemen, of dat het bevatten van een online component voldoende is.

Ondanks het gebrek aan consensus is in de literatuur wel een grote mate van overlap te zien in de elementen die gebruikt worden om het begrip online seksueel geweld te duiden. De meest beschreven fenomenen in het kader van online seksueel geweld zijn ongewenste sexting, wraakporno, sextortion en grooming. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat deze begrippen in de bestudeerde onderzoeken veelal naast elkaar en soms door elkaar worden gebruikt, aangezien in werkelijkheid fenomenen in elkaar kunnen overlopen of kunnen escaleren. Zo worden ongewenste sexting en wraakporno in verschillende onderzoeken vaak door elkaar heen gebruikt. Grooming kan doordat een minderjarige seksueel getint beeldmateriaal stuurt uitmonden in afpersing van het slachtoffer met datzelfde materiaal (sextortion). Dit kan vervolgens leiden tot offline vormen van seksueel misbruik. Door deze dynamiek is het niet altijd mogelijk een strikt onderscheid te maken tussen verschillende vormen van seksueel geweld.

Download 'Het fenomeen online seksueel geweld' PDF document | 138 pagina's | 2,7 MB Rapport | 18-06-2020

Dit document is een bijlage bij