Het onderzoek onderzoekt hoe zowel peer- als docentvoorkeuren invloed hebben op vriendschapsvorming onder Chinese adolescenten. Dit gebeurt op basis van een longitudinale sociale netwerkanalyse, waarbij gekeken wordt naar zowel individuele voorkeuren (dyadisch niveau) als groepspercepties (reputationeel niveau) van zowel leeftijdsgenoten als docenten. Deze aanpak stelt onderzoekers in staat om te begrijpen hoe persoonlijke voorkeuren en sociale reputaties een rol spelen in de dynamiek van vriendschappen.
Belangrijkste bevindingen
- Peer liking en disliking
- Jongeren in de studie bleken eerder vriendschappen aan te gaan met leeftijdsgenoten die zij leuk vinden en vermeden over het algemeen degenen die zij niet leuk vinden. Op reputatieniveau kregen jongeren die door veel van hun leeftijdsgenoten leuk gevonden werden, vaker vriendschapsverzoeken, terwijl jongeren met een negatieve reputatie minder vriendschapsrelaties ontvingen.
- Dit suggereert dat populariteit en algemene acceptatie binnen de groep een sterke factor zijn in het aangaan van vriendschappen. Jongeren willen graag geassocieerd worden met leeftijdsgenoten die positief worden beoordeeld door anderen, wat hun eigen sociale status kan versterken.
- Effecten van docentvoorkeuren op vriendschappen
- Interessant is dat de voorkeuren van docenten eveneens een rol spelen. Chinese jongeren zijn geneigd om vriendschappen aan te gaan met leeftijdsgenoten die zij denken dat de docent ook leuk vindt. Dit effect is echter dubbel: hoewel jongeren eerder vriendschappen aangaan met leeftijdsgenoten die positief worden beoordeeld door docenten, vermijden zij soms juist degenen die algemeen bekend staan als de “favorieten” van de docent. Dit fenomeen, vaak aangeduid als het ‘teacher’s pet’-effect, wijst erop dat een reputatie als docentfavoriet ook kan leiden tot sociale uitsluiting.
- Deze bevinding toont dat jongeren rekening houden met de percepties van autoriteitsfiguren, maar tegelijkertijd waakzaam zijn voor sociale stigma’s die ontstaan door te nauwe associatie met docenten.
- Culturele invloed en collectivisme
- Het onderzoek vond plaats in een Chinese context, waarin collectivistische waarden zoals harmonie en respect voor autoriteit belangrijk zijn. In dit sociale kader spelen docenten een grote rol in het modelleren van acceptabele sociale gedragingen en kunnen zij indirect invloed uitoefenen op wie wel of niet geaccepteerd wordt in de vriendengroepen van jongeren.
- De culturele nadruk op respect voor docenten en het vermijden van conflicten verklaart deels waarom jongeren waarde hechten aan de voorkeuren van hun docenten en deze integreren in hun eigen sociale keuzes.
- Verschillen tussen dyadisch en reputationeel niveau
- Het onderscheid tussen dyadische (individuele) en reputationele (algemene) voorkeuren biedt waardevolle inzichten. Jongeren vormen vriendschappen met specifieke leeftijdsgenoten die zij zelf leuk vinden (dyadisch), maar groepspercepties van wie leuk of juist niet leuk gevonden wordt (reputationeel) blijken ook belangrijk. Zo hebben jongeren met een reputatie van “liked by many” vaak meer vriendschappen, terwijl een negatieve reputatie het aangaan van nieuwe vriendschappen bemoeilijkt.
- De reputatie van door de docent leuk gevonden worden kan ook vriendschappen beïnvloeden, maar op een genuanceerde manier. Jongeren die geloven dat zij door de docent worden gewaardeerd, kunnen hierdoor juist minder populair worden bij leeftijdsgenoten, wat het belang onderstreept van een evenwichtige perceptie in de sociale hiërarchie.
Conclusie en implicaties
Dit onderzoek laat zien hoe vriendschapsgedrag onder Chinese jongeren beïnvloed wordt door een combinatie van peer- en docentvoorkeuren. De resultaten onderstrepen de invloed van sociale status en reputatie binnen de groep, evenals de delicate balans tussen persoonlijke voorkeuren en percepties van autoriteitsfiguren zoals docenten. De bevindingen suggereren dat het belangrijk is voor docenten om zich bewust te zijn van de mogelijke sociale gevolgen van hun gedragsmatige voorkeuren. Een onbedoelde perceptie van favoritisme kan immers leiden tot uitsluiting en stigmatisering, wat negatieve gevolgen heeft voor het welzijn en de sociale ontwikkeling van jongeren.
De studie is gepubliceerd in het Journal of Youth and Adolescence en biedt een waardevolle bijdrage aan het begrip van vriendschapsdynamieken in niet-Westerse culturen .
Qin, X., Laninga-Wijnen, L., Steglich, C. et al. The Dominance of Liking: Uncovering Dyadic and Reputational Effects of Peer and Perceived Teacher Likes and Dislikes on Friendship Dynamics Among Chinese Adolescents. J. Youth Adolescence (2024). https://doi.org/10.1007/s10964-024-02104-5