Pesten voorkomen? Geef kinderen aanzien

Het is pesters er niet om te doen een klasgenoot het leven zuur te maken. Pesters willen aanzien. Vul die behoefte aan status op een positieve manier in, en je kunt pesten voorkomen. Dat vermoeden althans sociologen van de Rijksuniversiteit Groningen.

Onderzoekers zijn sinds twee jaar bezig met de ontwikkeling en implementatie van SterkWerk. Een aanpak die bekend is in Amerika en nu getest wordt in de Nederlands cultuur. Doel is om op een positieve manier invulling te geven aan de statusbehoeftes van leerlingen. Bij SterkWerk krijgen leerlingen gedurende het jaar verantwoordelijkheden: het opnemen van de telefoon, het bespreken van actualiteit, het netjes houden van de gang en een fijne sfeer op het plein.

Klassenvergadering

Een belangrijk onderdeel van SterkWerk is de klassenvergadering. Daarmee hebben ze op jenaplanschool St. Willibrordus in Oude Pekela al jaren ervaring. Zo’n tien jaar geleden startte de school met klassenvergaderingen onder leiding van de leerkracht, vertelt teamleider Wout Pentinga. “Maar we wilden het eigenaarschap meer bij de kinderen krijgen. Hun betrokkenheid vergroten.” Met hulp van Freek Velthausz (schoolbegeleider bij Primenius waar St. Willibrordus onder valt en trainer van SterkWerk) verbeteren ze de klassenvergadering.

De rol van de kinderen werd belangrijker gemaakt. Zij zijn voorzitter, secretaris, penningmeester en complimentencoach. De klassenvergadering heeft vier belangrijke componenten, legt Pentinga uit: ideeën, wensen complimenten en financiën. Kinderen leveren input voor de vergadering op briefjes in de klassenbox. Er is een kas met daarin budget voor dat jaar.

Elkaar aanspreken

Pentinga ziet dat de vergaderingen kinderen leren te luisteren naar elkaar. Bovendien weten ze dat er naar hen geluisterd wordt. Neem de wensen die worden ingediend. Dat zijn nog weleens zaken waarmee kinderen elkaar feitelijk op hun gedrag aanspreken. “Ik zou willen dat er stiller gewerkt wordt”, bijvoorbeeld. Pentinga: “Dat leidt tot een reflectie door de groep: hoe gedragen we ons als groep? Hoe houden we rekening met elkaar?”

Democratie

En het maken van gezamenlijke plannen leidt tot verbondenheid. Twee jaar geleden bijvoorbeeld, wilden de kinderen een uitje. Maar er was onvoldoende budget. Pentinga gaf een voorzet: met geld kun je meer geld maken. En hij gaf de totale regie uit handen.

De kinderen kwamen zelf op het idee pop-up winkels te starten. Het ene groepje zamelde tweedehands kleding in en verkocht die voor een zacht prijsje. Een ander groepje verkocht appeltaarten en appelflappen. Uitrekenen wat de inkoopkosten waren, gesponsorde taartendozen regelen, bestellijsten uitdelen en innemen en dágenlang bakken: de kinderen deden het allemaal zelf.

Aan het einde van het schooljaar zat er nog 300 euro in de groepskas. Daarop volgde nog een andere “democratische uitdaging”, lacht Pentinga: driekwart van de klas wilde geld uitgeven aan een mierenboerderij, een kwart niet. Die laatste groep was dus teleurgesteld. Daar moet je ook mee leren omgaan.

Iedereen verantwoordelijk

De klassenvergadering leidt tot verbondenheid. Pentinga: “Ze voelen zich samen verantwoordelijk en werken ook samen.” Wat het met pestgedrag doet? Dat weet Pentinga niet. Die noemt de sfeer in zijn groepen sowieso goed. Maar het idee achter SterkWerk is dat je kinderen de kans geeft om op een positieve manier gezien te worden in de groep. “Het doel is dat kinderen voortaan aanzien en populariteit verkrijgen doormiddel van positief gedrag, in plaats van negatief gedrag,” zegt Velthausz.

Dit doet SterkWerk door op een tactische manier rollen te verdelen, kinderen eigenaarschap te geven, en over positief gedrag complimenten te geven. Er zijn een heleboel verantwoordelijkheden te verdelen over de hele groep. Iedereen draagt bij, ook de pester. Velthausz: “Geef een pester daarbij voldoende verantwoordelijkheid zodat hij geen tijd en zin meer heeft om rottigheid uit te halen.”

De Rijksuniversiteit Groningen testte SterkWerk al op twee pilotscholen en wil deze aanpak nu op grotere schaal onderzoeken. Meer informatie vind je op www.sterkwerkinfo.nl

Bron