`Pesten betekent het systematisch misbruiken van je persoonlijke macht en/of kracht om anderen die zich niet of moeilijk kunnen verweren pijn te doen, te intimideren of bang te maken met de bedoeling er zelf beter van te worden.´
Het verschil tussen plagen en pesten
Als je geplaagd wordt, kun je altijd terugplagen. Daar ontstaan geen problemen van. Plagen is niet gemeen, plagen is voor alle partijen grappig. Om plagen kun je lachen, niet iedere keer dezelfde is aan de beurt. Plagen is ook meestal 1 tegen 1 en is makkelijk te stoppen.
Het is niet zo dat je met plagen niet op hoeft te letten opletten. Als dezelfde persoon lang of veel geplaagd wordt, dan kan het zijn dat de ontvanger het niet meer leuk vindt. En dan is het pesten geworden.
Soms wordt de vraag gesteld is het nu plagen of Pesten, daar is maar 1 antwoord op. De ontvanger bepaalt of het Plagen of Pesten is. De zender kan het nog net zo leuk bedoelt of gezegd hebben, de ontvanger bepaald.
Bij Pesten is de sfeer juist niet positief en er is altijd sprake van meer tegen 1. Er is sprake van een machtsverschil, het slachtoffer is niet in staat tegen de sterkere partij (pestkop met meelopers) te verweren. Pesten is altijd gemeen bedoeld en het kan niet in je eentje worden gestopt. Als je gepest wordt dan voel je je heel alleen, lees hier verder over hoe het voelt om gepest te worden en de gevolgen van pesten.
De verschillen tussen plagen en pesten in een overzicht
| PLAGEN | PESTEN |
| Gebeurt af en toe | Gebeurt vaak en lang |
| Iedereen is gelijk. Eerst plaagt de één en dan plaagt de ander weer | Eén of meer kinderen spelen de baas |
| Het gaat heen en weer | Gaat altijd één kant op met vaak hetzelfde slachtoffer |
| Voor de lol | Gemeen bedoelt |
| Je kunt zeggen als het niet meer leuk is | Het is moeilijk of niet te stoppen |
| Voor iedereen is het leuk | Voor de één is het leuk maar voor de ander niet |
Als je het niet fijn, of vervelend vindt wat iemand doet dan is het geen plagen, maar PESTEN!
Belangrijk om te onthouden: De ontvanger bepaalt of het plagen of pesten is!
Manieren van pesten
Pesten komt binnen alle leeftijdscategorieën voor, van kleuters tot aan de ouderen in het verzorgingshuis. Nu is de meest bekende vorm van pesten waarschijnlijk het uitlachen en uitschelden van personen, maar er zijn zoveel meer manieren om je persoonlijke macht te misbruiken. We zetten ze hier op een rijtje.
- Buitensluiten (niet mee mogen doen met een activiteit)
- Lichamelijk (laten struikelen, duwen, enz.)
- Afpersing (geef me je boterham of geef me je geld)
- Gebaren (tong uit steken, middelvinger opsteken)
- Pesterijen via social media of telefoon
- Gniepigheid (tas afpakken, spullen laten verdwijnen)
Waar wordt er gepest?
Overal wordt gepest!
- Op basisscholen
- Op het Voortgezet Onderwijs
- Op sportclubs en verenigingen
- Op het werk
- In bejaarden- en verzorgingstehuizen
Feiten en Risicofactoren
Enkele cijfers en feiten over pesten zijn hier te vinden. Bij het ontstaan van pesten spelen risicofactoren een rol die kunnen liggen in het kind zelf en in de omgeving.
Rollen die er zijn bij pesten
“Kinderen maken in een klas onderscheid tussen kinderen die er wel toe doen en kinderen die er niet toe doen. De kinderen die er zogenaamd niet toe doen, zijn vaak het slachtoffer van pesten. De pester wil graag een hoge sociale status en geliefd zijn. Omdat de pester vaak een bovengemiddeld begrip heeft van wat mensen denken
en voelen, weet hij ook wat de zwakke plekken zijn van anderen. Door zijn macht te gebruiken, krijgt de pester waardering van anderen en bereikt hij de sociale status die hij wil bereiken”, aldus hoogleraar sociologie Rene Veenstra.
Als je in je hoofd een situatie neemt waarin iemand wordt gepest, welke personen zijn er dan allemaal bij betrokken? Is dat alleen de pester en het slachtoffer?
We spreken in dit geval over de rollen die mensen hebben als het gaat om pesten.
De bekendste is de pester. Deze persoon heeft de hoofdrol in zijn eigen toneelstuk. Maar zoals het ook in een echt toneelstuk gaat, staat er niet 1 persoon op het podium. De pester heeft anderen nodig om zijn rol goed te spelen. Deze rollen worden niet altijd bewust gekozen, daarom is het, om inzicht te krijgen in het proces rondom pesten, goed om te weten welke rollen er nog meer zijn.
De assistent: Een pester is niets zonder zijn assistent, er moet altijd wel iemand in de buurt zijn waar hij op kan vertrouwen en die hem aanmoedigt in zijn gedrag.
De meeloper: De meeloper heeft niet in de gaten dat hij een belangrijke fascilitator is in het pestproces. Onbewust keurt hij het gedrag van de pester en zijn assistent goed, door bijvoorbeeld te zwijgen of te lachen als er iets gebeurt. Deze meeloper zal zelf geen zichtbaar pestgedrag vertonen, maar verhoogt door zijn gedrag wel de status van de pester.
De buitenstaander: Het spreekwoord ’Wie zwijgt stemt toe’ is op deze rol van toepassing. Dit is de grootste groep. Deze mensen weten dat er gepest wordt, maar ze doen niets. Ze lachen niet als er iets gebeurt, maar ze zullen er ook niets van zeggen. Juist door niets te doen, tolereren ze het gedrag van de pester en zijn assistent.
Het slachtoffer: Je bent anders dan andere kinderen. Misschien heb je rood haar? Ben je klein van stuk? Of heb je andere hobby dan de meeste kinderen uit je klas? Als je systematisch, dus dat het vaker gebeurt, gepest wordt, dan sta je in de rol van slachtoffer.
De verdediger: Affectie is voor deze persoon belangrijker dan status, hij wil de relatie met mensen goed houden. Deze persoon zal niet direct iets doen, maar kan als de pesters uit de buurt zijn een grote steun zijn voor het slachtoffer, door bijvoorbeeld te zeggen dat hij het niet zo moet aantrekken.
Hoogleraar sociologie Rene Veenstra zegt ook dat pesten alleen kan worden begrepen als groepsproces. De bijrollen zijn voor de assistent, de meeloper en de buitenstaander. Zij bepalen of, hoeveel en met welke gevolgen er gepest wordt.
Meer informatie over pesten:
Feiten over Pesten
Hoe voelt het als je gepest wordt en gevolgen van Pesten
Inventarisatie richtlijnen en protocollen
Pesten in kaart brengen in de klas
Boeken over Pesten
Aanbevolen Films over Pesten
Actieplan sociale veiligheid op school
Pesten: waar kan ik terecht (voor ouders en leerlingen)?
BLOGS