Waarom een beeld zonder hoofd bij sexting geen oplossing is

Sexting, het sturen van seksueel getinte boodschappen of beelden, is heel gevaarlijk. Dat blijkt telkens opnieuw als weer eens dit soort beelden massaal verspreid worden, wat niet de oorspronkelijke bedoeling was. Do's-and-don'ts opstellen is aartsmoeilijk, vooral voor jongeren.

De recente verspreiding van intieme beelden van BV’s beroert momenteel de gemoederen van jong en oud. Gevoelens van machteloosheid, schaamte en misbruik primeren bij de slachtoffers. Populaire media twijfelden gelukkig (deze keer) niet om zulke gevoelens uitgebreid aan bod te laten komen. Opvallend, want vorige maand leek het geen probleem te zijn om bij de tragische dood van een politica te verwijzen naar een expliciete video, die ooit gefilmd en gedeeld werd zonder haar toestemming. Alsof die video ook maar enige duiding gaf bij het fatale voorval. 

Het delen van intieme beelden zonder toestemming is helaas een veel voorkomend fenomeen. Bij jongeren in het bijzonder blijkt meer dan één op tien een sext door te sturen zonder toestemming van de maker. Deze sexts omvatten zowel seksueel expliciete tekstberichten als foto’s en video's waarop iemand uitdagend poseert of seksuele handelingen uitvoert. Een niet-persoonlijke relatie met de persoon door wie zulke inhouden zijn gemaakt-  zoals in het geval van de BV’s – versterkt het forwardgedrag. Technologische evoluties zoals airdropping (d.w.z. het snel en eenvoudig uitwisselen van inhouden tussen Applegebruikers) creëren een illusie van onbetrokkenheid bij de verspreiding van beelden. Nochtans is de Belgische strafwet hier heel duidelijk over: het verspreiden van sextinginhoud zonder toestemming van de maker is strafbaar.

De do's-and-don'ts van sexting

De redenen waarom zulke wetten niet gevolgd worden, zijn veelvuldig en vaak gegrond in wat men ‘victim blaming’ noemt. Bij victim blaming wordt het slachtoffer mee verantwoordelijk geacht voor een misdrijf. Victim blaming komt vaak voor wanneer vrouwen het slachtoffer zijn van een seksueel misdrijf, zoals het forwarden van sexts. 

Die dynamiek reflecteert heersende genderrollen in de maatschappij, de zogenaamde “dubbele standaard”.  In het kort: vrouwen horen hun seksualiteit te beschermen, maar moeten ook aantrekkelijk en sexy zijn. Maar dus liefst niet té sexy. En al zeker niet op video.

Maar ook mannen worden geviseerd bij gelekte sexts. Hier wordt dan vaak de moraliteit rond relaties aangewend als excuus. Een positief antwoord op de vraag of iemand vreemdging ontneemt het sextingslachtoffer zijn rechten om te kunnen sexten zonder aan de publieke schandpaal genageld te worden. Wat begon als een warme relatie kan op enkele weken tijd uitmonden in een problematische verhouding. Meer zelfs, er lijkt een ondertoon van victim blaming te schuilen in de wijdverspreide do's-and-don'ts rond sexten. Elke sexter zou moeten weten dat sexting enkel hoort in een intieme, respectvolle verhouding. Dit advies strookt niet met hoe relaties in de realiteit kunnen evolueren. Wat begon als een warme relatie kan op enkele weken tijd uitmonden in een problematische verhouding. Dergelijke relaties zijn dé situaties bij uitstek waarin sexts worden gedeeld. Maar goed, had het slachtoffer niet kunnen weten dat die partner niet te vertrouwen was?

Meer zelfs, het slachtoffer heeft zich niet gehouden aan dat ander goedbedoeld advies. Een goede sext, is een sext waarop je gezicht niet te zien is. Wie is er vandaag de dag nog zo dom om zich kenbaar te maken?  Advies rond sexting heeft een nare nasmaak voor slachtoffers. Tegelijkertijd is het broodnodig. Misschien nog het meest voor jongeren. Zij ervaren de meest dramatische gevolgen bij het forwarden van sexts. Depressie en zelfmoord zijn hier geen uitzondering. En dat jongeren sexten weten we, nu zelfs meer dan ooit. Uit data die we verzamelden bij 543 jongeren tijdens de lockdown dit voorjaar bleek dat maar liefst 4 op de 10 Vlaamse jongeren aan sexting had gedaan. Wanneer je deze cijfers vergelijkt met onderzoek van Vlaamse collega’s van voor de coronacrisis, suggereren de data een verdriedubbeling van het sextinggedrag van jongeren. De huidige context van social distancing lijkt dus sextinggedrag te stimuleren. 

De social distancing lijkt een verdriedubbeling van sextinggedrag bij jongeren te veroorzaken

Wat ons zorgen baart, naast de neveneffecten van de huidige do's-and-don'ts, is de manier waarop de meest expliciete vorm van sexting plaatsvindt bij jongeren. Hoewel de meeste jongeren kozen voor sexting in de vorm van intieme, tekstuele berichten (37%), stuurde 16% beeldmateriaal door waarin expliciete, seksuele handelingen werden uitgevoerd.

Net die laatste categorie van beelden is uiterst risicovol en blijkt enkel geproduceerd te worden onder druk van een partner. Die jongeren sexten dus omdat ze geen nee durven te zeggen. Er kan hier geen sprake zijn van een respectvolle en gezonde relatie.  

Strikt juridisch gesproken is het de jongste jongeren niet toegelaten om aan sexting te doen. Vanuit een ontwikkelingsperspectief is dit niet raar. Hun cognitieve en emotionele vaardigheden zijn nog niet voldoende ontwikkeld om de verantwoordelijkheden die horen bij sexting te dragen. Sterker nog, het recente voorval bij BV’s toont aan dat die vaardigheden zelfs niet voldoende zijn. Wat wel duidelijk is, is dat verantwoordelijkheidsgevoel een voorwaarde is om aan sexting te doen. 

Influencers inzetten?

Kortom, het uitdenken van goede do's-and-don'ts rond sexting is uiterst complex. Zeker wanneer het over jongeren gaat. Het versturen van een beeld zonder hoofd lijkt ons niet voldoende om de maker te beschermen tegen de verregaande gevolgen van het forwarden van sexts. 

We pleiten daarom om een andere aanpak. Mogelijk één die start vanuit een ontwikkelingsperspectief waarin erkend wordt dat jongeren eigenlijk niet klaar zijn om te sexten. En dus ontmoedigd moeten worden. Misschien zelfs een aanpak waarin rolmodellen van jongeren uitleggen dat sextingbeelden een reële kans hebben om verspreid te worden?

Bron VRTbe