Pesten is een probleem dat diepgeworteld is in onze samenleving. Of het nu op school, op het werk of online plaatsvindt, de impact van pesten is enorm. Het roept de vraag op: waarom pesten mensen eigenlijk? In deze blog duiken we dieper in de redenen achter pestgedrag, en bekijken we wat we kunnen doen om het te voorkomen en aan te pakken.
Pesten draait om macht en positie
Een van de belangrijkste redenen waarom mensen pesten, is de drang naar macht en status. Uit onderzoek blijkt dat kinderen en jongeren vaak pesten om hun sociale positie binnen een groep te versterken. Ze willen “cool” zijn en erbij horen, zelfs als dat ten koste gaat van anderen. Pesters kiezen vaak strategisch hun slachtoffers: diegenen die als ‘anders’ worden gezien of die sociaal zwakker staan, zijn vaak het doelwit.
Wat kunnen we hieraan doen? Het creëren van een positieve groepsdynamiek is essentieel. Als omstanders pestgedrag niet goedkeuren en opkomen voor het slachtoffer, verliezen pesters hun gevoel van macht. Zo kunnen professionals en begeleiders werken aan sterke groepsnormen, waarin positief gedrag beloond wordt.
Het effect van omgevingsfactoren en erfelijkheid
Hoewel pestgedrag deels te maken heeft met de omgeving, toont onderzoek ook aan dat er een genetische component kan zijn. Er wordt geschat dat ongeveer 70% van pestgedrag genetisch bepaald kan zijn. Dit betekent echter niet dat iemand “geboren” wordt als pester. De sociale omgeving speelt een grote rol in de ontwikkeling van gedrag. In een omgeving waar pesten oogluikend wordt toegestaan, neemt de kans op pesten aanzienlijk toe.
Hoe kunnen we dit aanpakken? Door een cultuur te creëren waarin pesten niet wordt geaccepteerd, zowel thuis als op school, kunnen we een groot verschil maken. Programma’s zoals KiVa laten zien dat het mogelijk is om een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen. Kinderen leren om voor elkaar op te komen en problemen niet te negeren.
De impact van thuisproblemen
Kinderen die pesten, hebben zelf vaak ook problemen. Ze komen bijvoorbeeld uit gezinnen waar weinig aandacht voor hen is, of waar geweld en conflicten aan de orde van de dag zijn. Pesten wordt dan een manier om hun eigen negatieve emoties te uiten of om een gevoel van controle te krijgen.
Wat kun je doen als ouder? Het is cruciaal om met je kind in gesprek te gaan als je merkt dat hij of zij pest. Zorg voor een open, luisterende houding, en maak duidelijk dat je achter je kind staat, maar het pestgedrag afkeurt. Geef uitleg over de schadelijke gevolgen van pesten, en bespreek hoe je kind verantwoordelijkheid kan nemen voor zijn of haar acties.
De gevolgen van pesten zijn verwoestend
Pesten heeft niet alleen een grote impact op slachtoffers, maar ook op de pesters zelf. Slachtoffers kunnen last krijgen van depressie, angst, slaapstoornissen, en problemen met eten. Maar ook pesters lopen een hoger risico op psychische problemen, zoals depressie of gedragsstoornissen. Het is alsof pesters “een betonlaag op hun zachte binnenkant” leggen, waardoor ze niet meer goed kunnen voelen wat ze anderen aandoen.
Hoe kunnen we pesters helpen? Het is belangrijk om met pesters in gesprek te gaan en hen te wijzen op de gevolgen van hun gedrag. Laten zien dat er andere manieren zijn om status te verwerven, bijvoorbeeld door zorgzaam te zijn voor anderen, kan een wereld van verschil maken.
Veelgestelde vragen over pesten
- Wat maakt iemand een pester?
Pesters zijn niet per se “slechte” mensen. Vaak hebben ze zelf problemen, onzekerheden of een geschiedenis van gepest worden. Het is belangrijk om niet de persoon, maar het gedrag te adresseren en te werken aan alternatieven.
- Hoe kun je een kind helpen dat anderen pest?
Het beste is om in gesprek te gaan, zonder boosheid of beschuldigingen. Probeer te begrijpen waarom je kind pest, wijs op de schadelijke gevolgen en benadruk dat jij achter hem of haar blijft staan, maar het gedrag niet accepteert.
- Wat is de rol van omstanders bij pesten?
Omstanders spelen een cruciale rol. Door op te komen voor het slachtoffer en pestgedrag af te keuren, kunnen ze de groepsnorm beïnvloeden. Dit verkleint de beloning voor pesters, waardoor het pesten kan afnemen.
- Heeft pestgedrag altijd te maken met macht?
Ja, in veel gevallen draait pesten om macht en status. Pesters willen hun positie versterken en kiezen vaak doelbewust kwetsbare slachtoffers om dit te bereiken.
Tot slot
Pesten is een complex probleem, maar door inzicht te krijgen in de achterliggende redenen kunnen we stappen ondernemen om het tegen te gaan. Het vergt een gezamenlijke inspanning van ouders, scholen en de samenleving om een cultuur te creëren waarin pesten niet langer rendeert. Laten we samen werken aan een omgeving waarin iedereen zich veilig en gewaardeerd voelt.
Patricia Bolwerk, Stichting Stop Pesten Nu