Als gevolg van een aanpassing van de onderwijswetten zijn scholen in het primair- en voortgezet onderwijs per 1 augustus 2015 verplicht zorg te dragen voor een sociaal veilige school. De scholen mogen zelf bepalen hoe ze dit aanpakken. Wel moeten ze kunnen aantonen dat leerlingen zich veilig voelen en moet de sociale veiligheid van de leerlingen periodiek worden gemeten. Daarnaast moeten de scholen zorgen voor een verantwoordelijke voor de coördinatie van het pestbeleid en een vast aanspreekpunt voor leerlingen en ouders in het kader van pesten. Meer informatie over de wet sociale veiligheid op school leest u op de website van stichting School en Veiligheid.

Veiligheidsplan en antipestprotocol

Scholen zijn verplicht hun leerlingen en personeel te beschermen tegen alle vormen van geweld, dus ook tegen pesten. Dat staat in de Arbowet. In aanvulling op de Arbowet hebben werkgevers en werknemers in de cao afgesproken dat elke school sinds 1 januari 2006 een veiligheidsplan moet hebben. Dit plan heet ook wel het plan voor veiligheid, gezondheid en milieu. In het veiligheidsplan staat wat de school doet aan:

Fysieke veiligheid (inrichting van het schoolgebouw)
Sociale veiligheid (omgaan met bijvoorbeeld agressie en geweld)

Het veiligheidsplan is verplicht voor het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.

Een onderdeel van dit plan is een antipestprotocol. Een antipestprotocol geeft kinderen, leerkrachten en ouders duidelijkheid over hoe gehandeld wordt in het geval van pesten op school. Lees meer op de website van stichting School en Veiligheid.

Klachtrecht

Vanaf 1 augustus 1998 verplicht de Kwaliteitswet scholen voor basis- en voortgezet onderwijs, maatregelen te treffen voor de behandeling van klachten over pesten, agressie of andere vormen van onveiligheid. Leerlingen, ouders en personeelsleden moeten een klacht kunnen indienen bij de onafhankelijke klachtencommissie waarbij de school zich aangesloten heeft.

Pesten strafbaar?

Pesten is soms strafbaar. Als een leerling betrokken is bij pesterijen kan de school met de ouders in gesprek gaan. Bij ernstige belediging of mishandeling kan er sprake zijn van een strafbaar feit. Hiervoor kan aangifte worden gedaan bij de politie.

Bron NJI

Wet Veiligheid op school

Scholen in het primair-, voortgezet- en speciaal onderwijs zijn verplicht zorg te dragen voor een veilige school. Sinds augustus 2015 is de Wet Veiligheid op school van kracht die tot doel heeft pesten aan te pakken en de veiligheid voor leerlingen op school te vergroten.

In dit infoblad leest u aan welke verplichting u moet voldoen en krijgt u handreikingen om dit vorm te geven in de praktijk.

Met de Wet Veiligheid op school heeft het bevoegd gezag van de school de plicht gekregen om zorg te dragen voor de veiligheid op school.

De wet schrijft voor dat het bevoegd gezag in ieder geval:

een sociaal veiligheidsbeleid moeten uitvoeren.
2 taken binnen het onderwijsteam moeten beleggen. Er moet een aanspreekpunt zijn waar leerlingen en ouders pesten kunnen melden. Ook moet iemand het pestbeleid op school coördineren. Dit kan dezelfde persoon zijn, maar dat hoeft niet.
de beleving van veiligheid en het welzijn van hun leerlingen moeten volgen (zie ook het document Zorgplicht sociale veiligheid leerlingen op school). De bedoeling hiervan is dat er altijd een actueel en representatief beeld is van de situatie op school.

Bron: Rijksoverheid

Actief veiligheidsbeleid voeren

Elke school heeft expliciet de taak actief beleid te voeren gericht op een sociaal veilige school voor alle leerlingen. De verplichting bestaat uit het ontwikkelen van een set samenhangende maatregelen, gericht op preventie en het afhandelen van incidenten. Het beleid moet verankerd worden in de dagelijkse praktijk en is dus geen ‘papieren beleid’.

Dit beleid dient gevormd te worden met alle betrokkenen van de school.

Het Digitaal veiligheidsplan biedt u ondersteuning bij het vormgeven, actualiseren en verbeteren van uw veiligheidsbeleid. U kunt zich gratis aanmelden en gebruikmaken van deze online tool: www.digitaalveiligheidsplan.nl (scholenversie) of https://digitaalveiligheidsplan.nl/schoolenbestuur/ (bestuursversie).

In het kader van pesten wordt scholen geadviseerd een anti-pestmethode te kiezen in de geest van de sociaal pedagogische visie die past bij de school. De Wegwijzer programma’s sociale veiligheid helpt u bij het maken van een keuze voor een geschikte anti-pestmethode.

Monitoren van de veiligheidsbeleving van leerlingen

Voor het voeren van een gericht veiligheidsbeleid is het nodig dat u inzicht heeft in de feitelijke en ervaren veiligheidsbeleving en het welbevinden van leerlingen. Om hier een actueel en representatief beeld van te krijgen schrijft de wet voor dat scholen jaarlijks de veiligheidsbeleving monitoren. U bent vrij in de keuze van het monitoring instrument. Het instrument moet wel valide, betrouwbaar zijn en voldoen aan de wettelijke eisen. De monitoring moet drie soorten vragen bevatten:

Vragen naar het vóórkomen van incidenten op school
Vragen over de veiligheidsbeleving van leerlingen
Vragen over het welbevinden van leerlingen

Bekijk ook het infoblad Monitoring en de faq Hoe voldoe ik aan de wettelijke plicht tot monitoring?

Aanspreekpunt pesten en coördineren van anti-pestbeleid

Voor ouders en leerlingen is het van belang dat zij bij iemand terecht kunnen op school wanneer zij te maken krijgen met pesten. De wet schrijft voor dat er op iedere school een persoon is die fungeert als vast aanspreekpunt.

De vertrouwenspersoon is bij ons het aanspreekpunt pesten. Dat leek ons het meest logisch (Bestuurder po)

Ook moet iemand binnen de school het beleid tegen pesten coördineren. Het gaat hierbij nadrukkelijk om het beleggen van taken en niet het creëren van een nieuwe functie.

Meer informatie over het beleggen van deze taken en wie dit op school kan doen leest u in het infoblad Aanspreekpunt pesten en coördineren anti-pestbeleid

Toezicht op naleving van de wet

De Onderwijsinspectie ziet vanaf augustus 2016 toe op naleving van de zorgplicht veiligheid en het door de school te voeren sociaal veiligheidsbeleid. Ook heeft de inspectie toegang tot de monitorgegevens van scholen. Dit stelt de inspectie beter in staat om het gesprek aan te gaan met de school over de verbetering van de veiligheid op school.

Ondersteuning voor scholen

De PO-Raad en de VO-Raad hebben een Actieplan sociale veiligheid opgesteld. Het doel daarvan is scholen en hun besturen te ondersteunen bij het in de praktijk brengen van de wettelijke verplichting. U kunt van de volgende acties gebruik maken: