Wat mag wel, en wat mag niet?
- Leraren mogen telefoons wel innemen, maar volgens een bepaling van de Algemene Klachtencommissie in 2008 mag dat alleen tijdens schooltijd.
- Telefoons innemen mag alleen als de strafmaatregel in het reglement van de school staat en als de leerling de mogelijkheid heeft om tegen het besluit in beroep te gaan.
- Een leraar mag een telefoon niet van een leerling afpakken, maar hem alleen innemen door ernaar te vragen en de telefoon door de leerling zelf te laten overhandigen. Als de leerling blijft weigeren, kan de leraar in een uiterst geval dreigen met schorsing.
- De leraar mag nooit op de telefoon van de leerling kijken en zoeken, of de leerling dwingen zijn telefoon te ontgrendelen zodat hij erop kan kijken.
Stappenplan voor het ontwikkelen van schoolbeleid voor smartphones
Stap 1: Bepaal de huidige stand van zaken
Hoe wordt de smartphone op dit moment gebruikt? Onderstaande vragen kunnen je helpen om de huidige stand van zaken in beeld te brengen.
- Wat is het beleid rond digitalisering op de school en in hoeverre maken smartphones daar onderdeel van uit?
- In hoeverre gebruikt de school de smartphone voor het doorgeven van praktische informatie aan de leerlingen, bijvoorbeeld over het rooster, of door middel van push-berichten van Magister?
- Bij welke vakken of activiteiten wordt de smartphone ingezet als didactisch middel en hoe gebeurt dat dan?
- Wat zijn de huidige schoolregels?
- Hoe wordt door ouders en leerlingen aangekeken tegen het toestaan van smartphones op school?
- Welke afzonderlijke regels hanteren leraren (voor zover zij afwijken van de schoolregels, of als er (nog) geen schoolregels zijn)?
- Wordt er gewerkt aan digitale geletterdheid en zelfregulatie van de leerlingen, door telefoons bij de lessen te betrekken?
- Nemen leraren met leerlingen deel aan WhatsApp-groepen?
- Wat weet je over de dingen die je leerlingen doen op sociale media?
- Hoe staan de leerlingen zelf tegenover hun eigen smartphonegebruik?
- Wat zijn de positieve ervaringen met smartphonegebruik op school en in hoeverre zou je die eventueel willen uitbreiden?
Tip! * Download Kennisnet brochure 'Schoolbeleid voor smartphones'
Stap 2: Organiseer gesprekken
Om tot een afgewogen, helder en handhaafbaar smartphonebeleid te komen, is het verstandig om eerst te praten met alle betrokkenen. Welke zorgen en wensen leven er? Wat zou men het liefste willen?
Zo vergroot je het draagvlak voor het toekomstige beleid, en kom je erachter welke regels wel of niet te handhaven zijn.
Deze gesprekken voorkomen dat je in de val van ‘one size fits all’ trapt (alle scholen en alle leerlingen zijn anders), of dat persoonlijke voor- keuren een doorslaggevende rol gaan spelen.
Hoe organiseer je die gesprekken?
- Stel op bestuurlijk niveau een werkgroep in en schakel eventueel de hulp van een (externe) adviseur in. Bespreek het onderwerp in het overleg met de schoolleiders.
- Schoolleiders kunnen het onderwerp bespreken in het overleg met de teamleiders.
- Teamleiders kunnen het onderwerp bespreken in het overleg met hun collega’s.
- De MR is een handige plek om ouders bij het besluit te betrekken.
Het doel van die gesprekken is het formuleren van gezamenlijke uitgangspunten en afspraken rond het gebruik van smartphones in de klas. Tegelijkertijd kan het schoolteam tijdens de gesprekken van elkaar leren en ervaringen uitwisselen. Vragen die tijdens de gesprek- ken aan bod kunnen komen, zijn:
- Waar loop je tegenaan met smartphones in de klas en hoe praat je daarover met je leidinggevenden, je collega’s, leerlingen, en eventueel de ouders?
- Hoe denken jullie over afleiding, stiekem YouTube-filmpjes kijken, het filmen van explosieve situaties in de klas, gedoe in WhatsApp-groepen en sexting? Hoe praat je daarover met leerlingen?
- Mogen leraren deelnemen aan WhatsApp-groepen met leerlingen?
- Welke didactische werkvormen met smartphones werken wel, en welke niet?
- Welke regels werken wel en welke niet?
Gesprekken met de leerlingen kunnen tot verrassende inzichten leiden. Soms vinden leerlingen bijvoorbeeld dat de regels op school best wel wat strenger mogen. Leerlingen accepteren regels boven- dien makkelijker als ze zelf hebben meegewerkt aan het opstellen ervan.
Na de gesprekken heb je een beter beeld van hoe het smartphone- beleid eruit kan zien. Welke beperkingen ga je stellen, welke ruimte ga je geven en waarom?
Stap 3: Formuleer het beleid
Zodra de uitgangspunten zijn bepaald, kun je het smartphonebeleid formuleren. Wat worden de mogelijkheden en wat de beperkingen? Welke regels gaan er gelden? Welke sancties gelden er bij overtreding van de regels?
Het is het meest effectief om een integraal beleid te hanteren voor het gebruik van smartphones op school. Daarmee voorkom je dat leraren onderling verschillende regels handhaven. Zij staan dan ook sterker bij conflicten over smartphones in de klas. Los van de precieze invulling van het beleid geldt altijd één basisregel: wees helder en duidelijk.
Houd bij het bepalen van het smartphonebeleid rekening met de verschillende schoolcontexten waarin de smartphone gebruikt wordt. Als je telefoons bijvoorbeeld niet toestaat in de school, zul je de leerlingen via andere kanalen moeten informeren over zaken als lesuitval.
Mogelijke scenario’s:
- Een totaalverbod – leerlingen mogen hun telefoon niet bij zich dragen binnen de school, of moeten hem bij binnenkomst inleveren.
- Bewust géén schoolbrede regels – alle leraren hebben eigen regels. In het algemeen wordt dit afgeraden, schoolbreed beleid is het meest effectief (Kennisrotonde 2017). Maar het kan natuurlijk wel. Zorg er dan voor dat leraren hun regels helder en duidelijk communiceren aan leerlingen.
- Tussenvarianten – telefoons zijn toegestaan in specifieke gevallen.
- Een variant die steeds populairder wordt, is het gebruik van ‘telefoontassen’ in het klaslokaal. Dit is een tas met vakjes waar leerlingen hun telefoon in stoppen bij aanvang van de les. Wanneer de leraar de telefoon wil inzetten in de les, kunnen zij hem eruit pakken.
- Op sommige scholen moeten leerlingen de telefoon in hun kluisje leggen, zodat de telefoons de lessen niet kunnen verstoren. Als de leraar de telefoons wil inzetten in de les, mogen de leerlingen hem gaan pakken.
- Een andere variant is het invoeren van ‘sociale media momenten’, waarin leerlingen hun telefoon mogen gebruiken. Dit kan bijvoorbeeld tijdens de pauzes.
- Ook kan de school ervoor kiezen om de bovenbouwleerlingen meer ruimte en meer verantwoordelijkheid te geven.
- Houd bij een (gedeeltelijk) verbod rekening met de mogelijkheid dat leerlingen nep-telefoons kunnen inleveren, zoals hun oude telefoon, terwijl ze hun huidige smartphone nog steeds bij zich houden. Het is lastig om te controleren of alle leerlingen hun telefoon hebben afgegeven, maar als ze hem alsnog tevoorschijn halen en er zichtbaar iets mee doen, blijkt dááruit de overtreding van de schoolregel.
Stap 4: Communiceer het beleid
Het beleid zélf moet niet alleen helder en duidelijk zijn, maar moet ook helder en duidelijk gecommuniceerd worden. Beschrijf het in ieder geval in de schoolgids en in het schoolreglement.
Wees ook helder over de sancties die verbonden zijn aan het overtreden van de regels. Als ze niet duidelijk beschreven zijn, kun je er moeilijk een beroep op doen. Vergeet ook niet om de beroepsmogelijk- heden te vermelden.
Bron Kennisnet, download de brochure 'Schoolbeleid voor smartphones'