Online pesten, ook wel cyberpesten genoemd, is het pesten via digitale media. Het is vaak een aanvulling op ander pestgedrag en slachtoffers weten meestal wie de pester is. Kinderen en jongeren zien geen onderscheid meer tussen hun sociale interacties in de fysieke en digitale wereld. Pestgedrag tussen kinderen komt zowel offline als online voor. Gepeste kinderen worden vaak zowel op school als online gepest, en vice versa. Ze durven vaak niet terug te pesten omdat ze de pester dagelijks tegenkomen.
Online pesten onderscheidt zich door drie kenmerken
- Ten eerste houdt het pesten nooit op en kan het op elk moment doorgaan, wat de kwetsbaarheid van het slachtoffer vergroot. Bestanden zoals foto's en video's kunnen breed verspreid worden en zijn moeilijk te verwijderen, zelfs als het pesten stopt.
- Ten tweede vindt online pesten op afstand plaats, waardoor de impact minder zichtbaar is en het pesten ernstiger kan worden. Als het pesten ook op openbare platforms gebeurt, kan het een groot publiek bereiken.
- Ten derde kan online pesten anoniem gebeuren via nepaccounts, wat pesters een gevoel van minder toezicht geeft. Sommige pesters blijven bewust anoniem, hoewel de meeste hun slachtoffers in het echte leven kennen.
Bij online pesten krijgt pestgedrag een andere vorm, maar met hetzelfde doel als offline pesten
Het grootste verschil met offline pesten is dat online pesten, 7 dagen per week, 24 uur per dag door gaat waardoor slachtoffers het gevoel krijgen nergens veilig te zijn. Online Pesten is niet altijd zichtbaar (kan ook makkelijker anoniem), het betreft vaak het zwart maken of afkraken van iemand door kwetsende opmerkingen, chanteren met foto's en video's. Daarnaast kan het zijn dat een hele groep, één persoon met opzet negeren, beledigende mail sturen, haatreacties plaatsen, nepprofiel aanmaken. Maar ook komt steeds meer naming, cancel cultuur, doxing, shaming, exposen, sexting, shame sexting en sextortion voor. Op elk online platform waar men contact met andere mensen heeft kan Online Pesten plaatsvinden. Kijk tip ► Bekijk deze korte film
Handel snel als iemand meldt dat hij/zij/hen online worden gepest!
Bij online pestincidenten is het belangrijk om snel te handelen, vooral als er beschadigende foto's verspreid worden. Bespreek het incident in de groep, bekijk de gedragsregels en afspraken en vel geen oordeel. Vraag hulp aan andere professionals, bijvoorbeeld via het sociale wijkteam. Een pestsituatie mag niet over het weekend worden getild omdat de schade snel kan oplopen. De aanpak van online pesten vereist dezelfde stappen als bij ander pestgedrag. Werk samen met andere professionals op school en in de wijk.
Bij online pesten zijn een paar korte snelle stappen die gezet kunnen worden
- Erken en benoem het pestgedrag en bespreek het in en met de groep zonder oordeel.
- Bekijk de gedragsregels en afspraken die gelden binnen de groep of organisatie.
- Neem preventieve maatregelen, bijvoorbeeld door leerlingen bewust te maken van hun rol bij cyberpesten.
- Verwijs naar hulporganisaties zoals Meldknop.nl en Helpwanted.nl.
- Zorg voor korte lijnen met externe hulpverleners zoals jongerenwerk, politie en GGD.
- Ken als professional het anti-pestprotocol van jouw school of organisatie en reageer adequaat bij online pesten.
- Maak kinderen en jongeren bewust van online groepsdynamiek en geef hen handvatten om in te grijpen bij online pesten.
Het stoppen van cyberpesten is complexer vanwege de minder duidelijke rol van omstanders online in vergelijking met andere vormen van pesten
- Het effect op het slachtoffer is minder zichtbaar voor omstanders
Bij online pesten zijn de reacties en emoties van het slachtoffer niet direct zichtbaar, waardoor omstanders minder snel geneigd zijn om in te grijpen.
- Ingrijpen heeft minder effect op de pester
Als omstanders wel reageren op pestgedrag, kan dit voor de pester gemakkelijk te negeren zijn of kan de pester zelfs besluiten om het pestgedrag te intensiveren.
- Rollen veranderen snel binnen online groepen
Bij online groepen kunnen de rollen snel veranderen. Een pester kan bijvoorbeeld zelf slachtoffer worden en andersom. Dit maakt het voor omstanders lastig om in te schatten wie de dader is en wie het slachtoffer.
Online Pesten ~ 'Cyberpesten is niet normaal!' ~ Vraag het de Politie
Online pesten lijkt in veel opzichten op ander pestgedrag, maar het vindt plaats in een nieuwe context en kan daarom anders lijken. Het is belangrijk om te beseffen dat de impact van online pesten anders kan zijn, omdat het vaak in de thuisomgeving gebeurt en het bereik online groot kan zijn. Toch draait het bij pesten online om dezelfde elementen: uitsluiting en pijn. De volgende vormen van online pesten komen het meest voor:
- Uitsluiten: bijvoorbeeld iemand ongevraagd toevoegen aan of verwijderen uit online groepen of groepsgesprekken, of iemand zomaar blokkeren.
- Beledigen: bijvoorbeeld beledigingen onder een foto plaatsen. Pesters spreken dergelijke opmerkingen misschien minder snel hardop uit.
- Hacken: bijvoorbeeld een account hacken en het wachtwoord veranderen. Daardoor kan iemand niet meer bij diens sociale contacten. De pester kan zich bovendien voordoen als het slachtoffer. De pester stuurt dan berichten vanuit het gehackte account of wijzigt bijvoorbeeld de profielfoto.
- Voor gek zetten: bijvoorbeeld een belastende of ongewenste foto naar de hele klas of het hele sportteam versturen. Zulke foto's worden vervolgens vaak ook weer doorgestuurd. Vaak gaat het om een screenshot of een bewerkte foto. Of de pesters maken een nepaccount onder de naam van de gepeste. Met zo'n nepaccount kunnen zij heel gemakkelijk vervelende informatie verspreiden.
- Bedreigen: bijvoorbeeld een bedreigend bericht versturen. Dat kan gemakkelijk anoniem.
- Stalken: bijvoorbeeld iemand online lastigvallen of intimideren door die persoon via verschillende kanalen te benaderen.
- Subtielere vormen: pesters kunnen subtiele vormen gebruiken om de machtsongelijkheid tussen hen en het slachtoffer kenbaar te maken. Denk hierbij aan negeren, buitensluiten en 'hoektags'. Bij deze laatste vorm wordt iemand in de hoek van een foto getagd, terwijl die persoon niet op de foto staat. Deze subtiele vormen van online pesten zijn minder zichtbaar voor buitenstaanders en opvoeders, waardoor de pester zich sneller onaantastbaar voelt. Het is belangrijk om uit te gaan van wat de gepeste ervaart en om jongeren de ruimte te geven om ervaringen of ongenoegens aan te kaarten. Bied jongeren in het dagelijks leven de mogelijkheid om te praten over hun online ervaringen en wees online aanwezig, zodat jongeren weten dat ze met jou in gesprek kunnen gaan en hun ervaringen kunnen delen.
Kennisdatabase Online Pesten - Cyberpesten
Advies voor slachtoffers | Afspraken maken gedrag online | Blokkeren online haters | Campagne reageer Lief or Leave | Chattaal | Cybercrime | Definitie Online Pesten | EMOJI betekenissen | Feiten & Cijfers | Gevolgen en Profielen Pesters, Omstanders & Slachtoffers | Hoe kunnen de media cyberpesten (online pesten) voorkomen | Ik word gepest | Manieren & Voorbeelden Online Pesten | Nettiquette: hoe hoor je je te gedragen op social media | Online haat | Onlne Pesten niet altijd zichtbaar (video) | Online Shaming | Redenen pester om online te pesten (cyberpesten) | Rollen | Social media | Soorten Online Pesten | Tips tegen Pesten | Verschillen online & offline pesten | Voorkomen is beter dan genezen | Waarom beginnen jongeren met online pesten | Wat doe je als je online gepest wordt | Wist je dit over online pestkoppen
Voorbeelden online pesten (cyberpesten)
Uit onderzoek blijkt dat slachtoffers de ervaring pijnlijker vinden wanneer er een groot publiek bij betrokken is. Ook de vorm van de boodschap kan de impact bepalen: voor jongeren zijn foto’s en filmpjes vaak kwetsender dan gemene uitspraken. Hieronder vind je een aantal voorbeelden: Alle onderstaande voorbeelden kunnen in verschillende vormen voorkomen, op TikTok, SnapChat, Instagram, YouTube en meer. Maar ook dingen zoals online haat, sexting, sextortion, grooming en slut shaming vallen hieronder. 
- Account gehackt op: TikTok - Facebook - Instagram - Snapchat - YouTube
- Bangalijsten
- Bedreigd of gechanteerd met naaktfoto of video - Sextorion zie de ► Documentaire Amanda Todd (15) afgeperst met naaktfoto's
- Catfish (ook bekend als Dating fraude)
- Online Challenges - Choking game (blauwe droom challenge) - Blue whale challenge - Momo challenge
- Chattaal en Cybersecurity woordenboek
- Deepfake video's en gevaren
- Doxin
- Ghosting (Online love gone missing) & Hoe ga je hier mee om
- Gossip girl accounts (roddelaccounts op sociale media) over scholen op TikTok en Instagram
- Grooming (online kinderlokker) - animatie video voor jongeren #Geefjezelfnietbloot -Hulp na grooming
- Haatcomments - BN'ers lezen boze tweets voor
- Indentiteitshack
- Instagram: -Gehackt -Meme account -Spamgroepen -Nepscouts
- Love online Gone Missing (zie Ghosted)
- Meme
- (Naakt)foto of video staat online
- Nepprofielen herkennen
- OnlyFans
- Roddelaccounts op sociale media over scholen opo TikTok en Instagram
- Sayat.me Ouders schrikken van populaire 'pestapp' Sayat.me
- Sexting en wat je als ouder moet weten
- Slut-shaming
- Spamgroepen
- Strafbaar: Is pesten of cyberpesten strafbaar?
- Victim blaming
- Trolling
- WhatsApp: Wat gebeurt er in What's app groepen van kinderen - Stickers op What's app leuk maar je kunt er ook mee pesten - What's app fraude herkennen
- Wraakporno
- Zombie video's Echt of nep?
Wat is online kwetsend gedrag?
De definitie die we hanteren is is:
“Online gedrag dat, bedoeld of onbedoeld, schade veroorzaakt aan een persoon of groep personen. Ook kan het gedrag worden ervaren als irriterend, treiterend, kleinerend of ongewenst.”
Voorbeelden online kwetsend gedrag
- Desinformatie
Dit is wanneer iemand expres verkeerde informatie verspreidt om anderen schade toe te brengen. Bijvoorbeeld, iemand maakt een nepnieuwsbericht dat een bekend persoon iets slechts heeft gedaan, terwijl dat niet waar is, met als doel die persoon in een kwaad daglicht te stellen.
Lees meer over desinformatie >> - Doxing
Dit gebeurt wanneer iemand privé-informatie van een ander, zoals hun adres of telefoonnummer, online zet zodat iedereen het kan zien. Stel je voor dat iemand je huisadres op een forum plaatst omdat ze boos op je zijn.
Lees meer over doxing >> - Shaming
Dit is iemand publiekelijk voor schut zetten vanwege wat ze denken of doen. Bijvoorbeeld, iemand maakt een fout en dan maakt iedereen op sociale media grapjes over die persoon, waardoor die zich heel slecht voelt.
Lees meer over shaming >> - Cancelen
Dit is een soort sociale boycot waarbij mensen iemand negeren of buitensluiten omdat ze het niet eens zijn met wat die persoon heeft gezegd of gedaan. Als een beroemdheid iets controversieels zegt, kunnen mensen zeggen dat ze 'gecanceld' is en stoppen met haar steunen.
Lees meer over cancellen >> - Haatzaaien
Dit is wanneer berichten die anderen aanvallen of haat verspreiden online gedeeld worden. Bijvoorbeeld, iemand post een bericht dat alle mensen van een bepaalde groep slecht zijn.
Lees meer over haatzaaien >> - Seksisme
Dit is discriminatie op basis van geslacht. Als een vrouw minder betaald krijgt dan een man voor hetzelfde werk, is dat een vorm van seksisme.
Lees meer over seksime >> - Racisme
Dit is discriminatie op basis van ras of etnische afkomst. Als iemand niet wordt aangenomen voor een baan alleen omdat ze een andere huidskleur hebben, is dat racisme.
Lees meer over racisme >> - Homofobie
Dit is discriminatie tegen mensen vanwege hun seksuele voorkeur. Als twee mannen hand in hand lopen en iemand scheldt ze uit, is dat een voorbeeld van homofobie.
Lees meer over homofobie >> - Bedreigen
Dit is iemand bang maken door te zeggen dat je ze pijn gaat doen. Bijvoorbeeld, iemand stuurt een bericht dat ze iemand iets aan zullen doen als ze niet krijgen wat ze willen.
Lees meer over bedreigen >> - Intimideren: Dit is samen met anderen iemand online bang maken. Stel je voor dat een groep mensen samenkomt om één persoon berichten te sturen met de bedoeling die persoon bang te maken.
Lees meer intimideren >> - Online Pesten / Cyberpesten: Dit is het herhaaldelijk lastigvallen van iemand via sociale media. Als iemand elke dag gemene berichten krijgt op Instagram, is dat cyberpesten.
Lees er alles over hier in het Kenniscentrum. - Trolling
Dit is expres mensen irriteren of boos maken online. Iemand kan bijvoorbeeld onder een serieus bericht een grap plaatsen om anderen te provoceren.
Lees meer over trolling >> - Wraakporno/shame sexting
Dit is het online zetten van seksuele beelden of video's van iemand zonder hun toestemming. Als iemand na een break-up privéfoto's van zijn ex online zet, is dat wraakporno.
Lees meer over wraakporno >> - Hacking
Dit is het inbreken in iemands online accounts zonder toestemming. Als iemand je Facebook-account binnenkomt en berichten in jouw naam plaatst, is dat hacking.
Lees meer over hacking>>
► Leestip!
Ik word gepest, bij wie kan ik terecht ...
Soms is het gewoon lekker om eerst te praten met iemand die je niet kent. Gewoon met mensen die de tijd hebben om naar jou te luisteren en mee te denken voor een oplossing. Lees ook ► Ik word gepest, wat kan ik doen?
Je hoeft je nooit te schamen! Het is NOOIT jouw schuld als jij gepest wordt.
Er zijn verschillende redenen waarom het fijn kan zijn om met een organisatie te bellen of chatten als je gepest wordt
- Anoniem: Vaak kun je anoniem contact opnemen met organisaties die zich bezighouden met het bestrijden van pesten. Hierdoor hoef je je naam of persoonlijke informatie niet te delen als je dat niet wilt.
- Expertise: Organisaties die zich bezighouden met het bestrijden van pesten hebben vaak veel expertise op dit gebied. Ze kunnen je advies geven over hoe je het beste kunt omgaan met de situatie en welke stappen je kunt zetten om het pesten te stoppen.
- Emotionele steun: Pesten kan erg emotioneel belastend zijn en het kan fijn zijn om met iemand te praten die begrijpt wat je doormaakt. Organisaties die zich bezighouden met het bestrijden van pesten hebben vaak medewerkers die getraind zijn om emotionele steun te bieden.
- Praktische hulp: Naast emotionele steun kunnen organisaties die zich bezighouden met het bestrijden van pesten ook praktische hulp bieden, zoals het geven van advies over hoe je aangifte kunt doen of hoe je met school of werk kunt praten over de situatie.
Kortom, het kan fijn zijn om met een organisatie te bellen of chatten als je gepest wordt, omdat ze expertise, emotionele steun en praktische hulp kunnen bieden.
Overzicht van organisaties waar jij terecht kan voor hulp of advies?
Stichting Stop Pesten Nu heeft niet de mogelijkheid om iedereen individueel hulp te bieden. Wij vinden het wel belangrijk, dat jij over jouw (hulp)vraag met iemand kan praten om te kijken wat jij het beste kan doen. Om deze reden houden wij bij, bij welke organisaties jij terecht kunt!
Bij al deze organisaties zitten getrainde mensen om met jou mee te denken over een oplossing! Als je met deze organisaties belt of chat, stellen ze je altijd een paar vragen. Op deze manier proberen zij jou zó te helpen, dat je zelf met een oplossing kan komen òf dat zij jou daarover kunnen adviseren.
Hoofddoel Kenniscentrum Online Pesten
Het ontwikkelen, samenbrengen en delen van kennis over pesten en online pesten (nationaal & internationaal) van 0-100 jaar voor een sociaal veilige omgeving voor ieder mens.
Een veilige omgeving leidt tot een beter leer-, werk- en sportklimaat en biedt weinig tot geen ruimte voor ongewenst gedrag. Wij spreken van een sociaal veilige omgeving als de sociale, psychische en fysieke veiligheid niet door handelingen van anderen wordt aangetast.
Wij bieden niet alleen tips & adviezen tegen pesten en online pesten maar ook informatie, zoals: Beleidsinstrumenten, Factsheets, Wegwijzers, Cijfers & Feiten, Richtlijnen, Wet- en regelgevingen, Handreikingen, Protocollen, Wetenschappelijke Onderzoeken en Lesmaterialen.
Subdoel Kenniscentrum Online Pesten
Zoveel mogelijk mensen voorzien van juiste, tijdige, heldere en relevante inzichten, tips, tools & adviezen om pesten zelf aan te pakken (in de eigen omgeving) om te komen tot een sociaal veilige werk-, leer- en sportomgeving.
Tip! Als het geen cyberpesten (online pesten) is dan is het mogelijk cybercrime.
Wat is cybercrime - cybercriminaliteit?
De angst online wordt vooral veroorzaakt doordat deze vorm van criminaliteit ‘gewoon’ op de eigen smartphone of computer binnenkomt en niet altijd direct te herkennen is. Zo heeft tweederde van alle Nederlanders wel eens te maken gehad met phishingmails, whatsappfraude of nepsms'jes van banken. Soms wordt een phishing-poging herkend, maar heel veel mensen worden toch slachtoffer, met soms duizenden euro’s schade. Dit is niet verwonderlijk, cybercrime neemt steeds professionelere vormen aan. Waar phishingmails vroeger nog te herkennen waren aan bijvoorbeeld spelfouten, zijn ze inmiddels haast niet meer van echt te onderscheiden. Lees verder >> Cybercrime