Hieronder zijn enkele voorbeeldrollenspellen waarin leerlingen kunnen oefenen hoe ze pesten kunnen stoppen en opkomen voor de gepeste. Bij elke rollenspel geef ik ook voorbeeldvragen en antwoorden die gebruikt kunnen worden tijdens het oefenen.
1. Rollenspel: Iemand buitensluiten
Scenario: Een groep leerlingen plant een feestje, maar besluit een bepaalde leerling niet uit te nodigen. De leerling komt erachter en is verdrietig en boos. De leerkracht heeft dit gehoord en roept de leerlingen bij zich om te bespreken wat er gebeurd is en hoe dit op te lossen.
Rollenspel:
Leerling A: Waarom hebben jullie me niet uitgenodigd voor het feestje? Ben ik niet goed genoeg om erbij te zijn?
Leerling B: Het spijt ons, maar we wilden gewoon een klein feestje met onze beste vrienden.
Leerkracht: Jongens, kunnen we allemaal even gaan zitten en praten over wat er gebeurd is? Ik heb gehoord dat er iemand niet is uitgenodigd voor het feestje.
Leerling C: Ja, we wilden gewoon een klein feestje met onze vrienden en we dachten dat hij/zij het begreep.
Leerkracht: Maar is het wel eerlijk om iemand buiten te sluiten?
Leerling D: Maar we kunnen toch niet iedereen uitnodigen?
Leerkracht: Dat begrijp ik, maar misschien kunnen jullie kijken naar manieren om het op een andere manier aan te pakken? Zoals het organiseren van meerdere kleine feestjes zodat iedereen de kans krijgt om samen te vieren.
Leerling A: Ik voel me gewoon zo buitengesloten.
Leerkracht: Het is normaal om je zo te voelen. Maar we moeten elkaar respecteren en niemand uitsluiten. Kunnen jullie samen brainstormen over een manier om dit op te lossen?
Leerling B: Misschien kunnen we een nieuw feestje organiseren waarbij we iedereen uitnodigen.
Leerkracht: Dat klinkt als een goed idee. En laten we ervoor zorgen dat we in de toekomst altijd nadenken over de gevoelens van anderen.
Voorbeeldvragen:
- Hoe voelt het om buitengesloten te worden?
- Wat zou je willen dat anderen doen als jij buitengesloten wordt?
Voorbeeldantwoorden:
- Ik voel me eenzaam en verdrietig als ik buitengesloten word.
- Het zou fijn zijn als anderen me zouden uitnodigen en me erbij zouden betrekken.
2. Rollenspel: Belachelijk maken
Scenario: Een groep leerlingen maakt een andere leerling belachelijk om zijn/haar kleding.
Doel van het rollenspel: Leerlingen leren empathie tonen voor anderen en begrijpen hoe het voelt om belachelijk gemaakt te worden om uiterlijke kenmerken.
Aantal leerlingen: 5
Benodigdheden: Geen
Rol 1: "Belachelijk gemaakte leerling" Rol 2: "Pester 1" Rol 3: "Pester 2" Rol 4: "Pester 3" Rol 5: "Getuige"
Instructies:
- De leerlingen kiezen hun rollen en nemen hun positie in.
- De leerlingen voeren het rollenspel uit.
- Na afloop van het rollenspel bespreken de leerlingen hun gevoelens en ervaringen.
Rollenspel
Rol 1: Je komt de klas binnen en merkt dat alle leerlingen beginnen te lachen en te fluisteren zodra ze je zien. Je merkt dat je nieuwe trui, die je gisteren hebt gekocht, de reden is voor hun reactie. Je voelt je beschaamd en gekwetst.
Rol 2, 3 en 4: Jullie maken opmerkingen over de trui van de leerling en beginnen te lachen. Jullie zeggen dingen als "Wat een lelijke trui", "Heb je die trui uit de vuilnisbak gehaald?" en "Ik zou me schamen om zo'n trui te dragen".
Rol 5: Jij bent een getuige van de situatie. Je ziet dat de leerling zich slecht voelt door de opmerkingen van de pesters en je voelt je ongemakkelijk bij wat er gebeurt.
Na afloop van het rollenspel kunnen de leerlingen reflecteren op de situatie en bespreken hoe het voelt om belachelijk gemaakt te worden en om getuige te zijn van pestgedrag. De leerlingen kunnen ook brainstormen over wat ze kunnen doen om het slachtoffer te steunen en pestgedrag te voorkomen in de toekomst.
Reflectievragen
- Wat waren je gevoelens tijdens het spelen van dit rollenspel?
- Wat was de reactie van de gepeste leerling en hoe voelde je je daarbij?
- Wat zou je kunnen doen als je getuige bent van pestgedrag in de toekomst?
- Hoe zou je het pestgedrag van de andere leerlingen kunnen aanpakken of stoppen?
- Welke acties zou je kunnen ondernemen om de gepeste leerling te steunen?
- Hoe kan je zorgen voor een veilige en respectvolle omgeving op school?
- Hoe kunnen we als groep samenwerken om pestgedrag te voorkomen en te stoppen?
- Wat zijn de gevolgen van pesten voor zowel de gepeste als de pester?
Voorbeeld antwoorden
- Tijdens het spelen van dit rollenspel voelde ik me ongemakkelijk en verdrietig omdat het pestgedrag van de andere leerlingen erg kwetsend was.
- De gepeste leerling was verdrietig en terughoudend en ik voelde me machteloos en verdrietig omdat ik niet wist hoe ik kon helpen.
- Als ik getuige ben van pestgedrag in de toekomst, zou ik kunnen ingrijpen door de pester(s) aan te spreken op hun gedrag en/of hulp te zoeken bij een docent of mentor.
- Om het pestgedrag van de andere leerlingen aan te pakken of te stoppen, zou ik kunnen proberen om met hen in gesprek te gaan en hen te wijzen op de impact van hun gedrag op de gepeste leerling. Ook zou ik hulp kunnen zoeken bij een docent of mentor.
- Om de gepeste leerling te steunen, zou ik kunnen proberen om met hem/haar in gesprek te gaan en mijn steun te betuigen. Ook zou ik kunnen aanbieden om samen leuke dingen te doen om hem/haar af te leiden van het pestgedrag.
- Om te zorgen voor een veilige en respectvolle omgeving op school, is het belangrijk om als leerlingen onderling respectvol met elkaar om te gaan en om pestgedrag te melden bij een docent of mentor.
- Als groep kunnen we samenwerken om pestgedrag te voorkomen en te stoppen door elkaar aan te spreken op respectvol gedrag en door samen te werken aan een positieve en veilige sfeer op school.
- De gevolgen van pesten voor zowel de gepeste als de pester kunnen erg ernstig zijn, zoals verminderd zelfvertrouwen, sociale isolatie, psychologische problemen en zelfs suïcidale gedachten. Het is daarom belangrijk om pestgedrag serieus te nemen en aan te pakken.
Voorbeeldvragen: Hoe zou je je voelen als anderen jouw kleding belachelijk maken? Wat zou je kunnen doen om de gepeste leerling te helpen?
Voorbeeldantwoorden: Ik zou me beschaamd en onzeker voelen als anderen mijn kleding belachelijk zouden maken. Ik zou de gepeste leerling kunnen steunen door te zeggen dat het niet oké is om iemand te belachelijk maken om zijn/haar uiterlijk of kleding.
3. Rollenspel: Fysiek lastigvallen
Scenario: Een groep leerlingen duwt en trekt aan een andere leerling en noemt hem/haar namen.
Rol 1: Gepeste leerling Rol 2: Pestende leerling Rol 3: Bemiddelende leerling
Rol 1: (zit op de grond terwijl de pestende leerlingen hem/haar duwen en rare namen noemen)
Rol 2: (duwt de gepeste leerling en noemt hem/haar rare namen) Ha, kijk wie we hier hebben. De kleine sukkel die denkt dat hij/zij vrienden heeft.
Rol 1: (probeer op te staan, maar wordt weer geduwd) Laat me met rust! Waarom doen jullie dit?
Rol 2: (lacht) Waarom niet? Je bent zo makkelijk te plagen. Het is grappig om te zien hoe je reageert.
Rol 1: (begint te huilen) Ik wil niet gepest worden. Ik wil gewoon met rust gelaten worden.
Rol 3: (komt aanlopen) He, wat is hier aan de hand?
Rol 2: (draait zich om en lacht) Niks bijzonders. Gewoon een beetje lol maken.
Rol 1: (wijst naar de pestende leerlingen) Ze duwen me en noemen me rare namen.
Rol 3: (kijkt de pestende leerlingen aan) Dat is niet grappig. Jullie moeten stoppen met hem/haar lastig te vallen.
Rol 2: (lacht) Wat gaat er gebeuren als we niet stoppen? Ga je ons straffen?
Rol 3: (streng) Nee, maar ik ga wel naar de leraar als jullie niet ophouden.
Rol 2: (kijkt naar de andere pestende leerlingen) Kom op, laten we ergens anders heen gaan.
Rol 1: (kijkt opgelucht naar de bemiddelende leerling) Dank je wel dat je me geholpen hebt.
Rol 3: (biedt een hand aan om de gepeste leerling omhoog te helpen) Geen probleem. Niemand verdient het om gepest te worden.
Reflectievragen:
- Wat was de impact van het pestgedrag op de gepeste leerling?
- Hoe voelde de pestende leerling zich tijdens het gedrag?
- Wat was de rol van de bemiddelende leerling?
- Hoe zou de situatie anders aangepakt kunnen worden?
Antwoorden:
- Het pestgedrag had een negatieve impact op de gepeste leerling. Hij/zij voelde zich machteloos en verdrietig en gaf aan niet gepest te willen worden.
- De pestende leerling leek zich vermaakt te voelen tijdens het gedrag, maar had wellicht niet door wat voor impact dit had op de gepeste leerling.
- De bemiddelende leerling kwam op voor de gepeste leerling en probeerde de pestende leerlingen te stoppen door hen aan te spreken op hun gedrag en te dreigen met het inschakelen van de leraar.
- De situatie zou anders aangepakt kunnen worden door vroegtijdig in te grijpen voordat het pestgedrag escaleert. Er zou ook meer aandacht besteed kunnen worden aan het bespreken van pestgedrag en het creëren van een veilige en respectvolle omgeving voor alle leerlingen.
Voorbeeldvragen: Hoe zou je reageren als iemand je fysiek lastig zou vallen? Hoe kun je de gepeste leerling helpen om zich veiliger te voelen?
Voorbeeldantwoorden: Ik zou me bang en boos voelen als iemand me fysiek zou lastigvallen. Ik zou de gepeste leerling kunnen aanmoedigen om hulp te zoeken bij een volwassene en aangeven dat het pestgedrag niet geaccepteerd wordt.
4. Rollenspel: Geruchten verspreiden
Scenario: Een groep leerlingen verspreidt geruchten over een andere leerling, waardoor deze zich buitengesloten voelt.
Rol 1: Gepeste leerling Rol 2: Pestende leerling 1 Rol 3: Pestende leerling 2 Rol 4: Bemiddelende leerling
Rol 1: (komt aanlopen en merkt dat andere leerlingen hem/haar vermijden) Waarom negeert iedereen me? Wat is er aan de hand?
Rol 2: (komt lachend naar binnen) Heb je het gehoord van de gepeste leerling? Ze heeft iets gedaan wat heel erg is. Ik wil geen vrienden zijn met iemand zoals zij.
Rol 3: (knikt instemmend) Ja, ik heb het ook gehoord. Het is maar goed dat we niets met haar te maken willen hebben.
Rol 1: (is verbaasd) Wat hebben jullie gehoord? Wat heb ik gedaan?
Rol 4: (komt aanlopen en merkt dat er iets niet klopt) Wat is hier aan de hand? Waarom is er zo'n gespannen sfeer?
Rol 2: (draait zich om en kijkt de bemiddelende leerling aan) Oh, niks bijzonders. We praten gewoon over wat er is gebeurd.
Rol 3: (knikt instemmend) Ja, we hebben het gehoord van de gepeste leerling. Het is maar beter dat we niets met haar te maken willen hebben.
Rol 4: (kijkt bezorgd naar de gepeste leerling) Wat is er gebeurd? Kun je me vertellen wat er aan de hand is?
Rol 1: (vertelt wat er is gebeurd en dat het niet waar is) Het is niet waar wat ze zeggen. Ik heb niets gedaan.
Rol 2: (lacht) Oh, hou toch op. We weten allemaal dat je niet te vertrouwen bent.
Rol 3: (knikt instemmend) Ja, we geloven je niet. Het is beter als je gewoon weggaat.
Rol 4: (kijkt de pestende leerlingen aan) Jullie moeten stoppen met het verspreiden van geruchten. Dit is niet eerlijk en het maakt de gepeste leerling kapot.
Rol 2: (is niet onder de indruk) Wat maakt het uit? Ze verdient het.
Rol 3: (kijkt bezorgd naar de gepeste leerling) Sorry, we wisten niet dat we je pijn deden.
Rol 4: (zucht) Jullie moeten ophouden met het verspreiden van geruchten. Het is niet oké om iemand buiten te sluiten of te pesten.
Rol 1: (kijkt de bemiddelende leerling dankbaar aan) Dank je wel voor je hulp.
Rol 4: (biedt een hand aan om de gepeste leerling omhoog te helpen) Geen probleem. We moeten allemaal ons best doen om elkaar te respecteren en te steunen.
Rol 2: (begint zich te realiseren dat het pestgedrag niet oké is) Misschien heb ik me vergist. Het is niet juist om geruchten te verspreiden over iemand, zelfs als ik boos of gefrustreerd ben.
Rol 3: (sluit zich aan bij de gedachte van Rol 2) Ja, je hebt gelijk. Ik denk dat we ons moeten verontschuldigen bij de gepeste leerling.
Rol 1: (is blij om te horen dat de pestende leerlingen spijt hebben) Dat zou fijn zijn. Ik heb me echt buitengesloten gevoeld en ik ben blij dat jullie dat nu begrijpen.
Rol 4: (glimlacht en knikt) Dat is goed om te horen. We moeten leren om elkaar te respecteren en op te komen voor elkaar, zelfs als we het niet met elkaar eens zijn.
Rol 2: (kijkt naar de bemiddelende leerling) Bedankt dat je ons hierop hebt gewezen. We hebben nog veel te leren over hoe we ons gedragen en elkaar behandelen.
Rol 3: (knikt instemmend) Ja, dank je wel. We beloven dat we ons best zullen doen om dit niet nog een keer te laten gebeuren.
Rol 4: (glimlacht tevreden) Dat is fijn om te horen. Laten we nu samenwerken om een veilige en respectvolle omgeving te creëren voor iedereen op school.
Reflectievragen
- Wat was de aanleiding voor het pestgedrag?
- Hoe voelde de gepeste leerling zich tijdens het pestgedrag?
- Wat waren de gevolgen van het pestgedrag?
- Hoe werd het pestgedrag aangepakt?
- Welke rol speelt open communicatie in het stoppen van pestgedrag?
Antwoorden
- Wat was de aanleiding voor het pestgedrag? Antwoord: De groep leerlingen verspreidde geruchten over een andere leerling omdat ze gefrustreerd of boos waren.
- Hoe voelde de gepeste leerling zich tijdens het pestgedrag? Antwoord: De gepeste leerling voelde zich buitengesloten en geïsoleerd.
- Wat waren de gevolgen van het pestgedrag? Antwoord: Het pestgedrag veroorzaakte negatieve gevoelens bij de gepeste leerling en kan hun welzijn beïnvloeden.
- Hoe werd het pestgedrag aangepakt? Antwoord: Een bemiddelende leerling wees de groep op hun gedrag en moedigde hen aan om zich te verontschuldigen. De groep beloofde om respectvol te zijn en een veilige omgeving te creëren.
- Welke rol speelt open communicatie in het stoppen van pestgedrag? Antwoord: Open communicatie is cruciaal om pestgedrag te stoppen en een veilige omgeving te creëren. Het gesprek tussen de rollen laat zien dat bemiddeling en het openlijk bespreken van de problemen kunnen leiden tot begrip, verontschuldiging en verandering.
Voorbeeldvragen: Hoe zou je je voelen als er geruchten over jou verspreid worden? Hoe kun je de gepeste leerling steunen?
Voorbeeldantwoorden: Ik zou me verdrietig en boos voelen als er geruchten over mij verspreid worden. Ik zou de gepeste leerling kunnen helpen door het gesprek aan te gaan met de pesters en aan te geven dat het verspreiden van geruchten niet oké is. Ik zou de gepeste leerling ook kunnen steunen door tijd met hem/haar door te brengen en te laten zien dat hij/zij erbij hoort.