Pesten op het werk is herhaald, onredelijk gedrag gericht tegen een medewerker of een groep medewerkers dat een risico vormt voor de gezondheid en veiligheid. Pesten omvat niet redelijke managementpraktijken of prestatiebeheer, die op een redelijke manier worden uitgevoerd. Pesten kan de vorm aannemen van verbaal, fysiek, emotioneel, sociaal en/of seksueel misbruik. Het kan face-to-face gebeuren of via kanalen zoals sociale media, internetchatrooms, e-mail, sms, telefoon en videoconferentie.
Pesten valt onder de zogenoemde psychosociale arbeidsbelasting. Pesten kan leiden tot stress en ziekteverzuim en uiteindelijk tot langdurige uitval en mogelijk zelfs arbeidsongeschiktheid. Werknemers die worden gepest op het werk raken gedemotiveerd. Als zij uitvallen, is de stap terug naar werk extra moeilijk. Voor de werknemer is dat een hele vervelende situatie. En het kost u als werkgever veel geld.
De pester maakt gebruik van (een combinatie van)
- Woorden (verbaal) gesproken (face-to-face of per telefoon) geschreven (per brief, e-mail, sms, social media)
- Gebaren, gezichtsuitdrukkingen (non-verbaal)
- Direct lichamelijk contact (fysiek)
Pestgedrag kan ...
- direct gericht zijn tegen de persoon (zoals steeds kleinerende en vernederende opmerkingen maken, voortdurend kritiek geven, fysiek aanvallen of bedreigen met geweld).
- meer achter de rug om plaatsvinden (zoals iemand isoleren, buiten sluiten en negeren of roddelen, het verspreiden van kwaadaardige geruchten, leugens en valse beschuldigingen).
Voorbeelden pesten op het werk
- Belachelijke maken of beledigende taal, beledigingen, spot, imiteren, sarcasme of intimiderende opmerkingen.
- Het verspreiden van gemene toespelingen of geruchten over een persoon en/of zijn haar privéleven.
- Plagen of zogenaamde praktische grappen (streken) vooral nadat de beoogde persoon bezwaar heeft gemaakt.
- Agressief gedrag, zoals: fysieke agressie, schreeuwen, vloeken, intimidatie
- Roddelen.
- Bellen of brieven of e-mails versturen die bedreigend, beledigend of vernederend zijn.
- Inmenging in of schade aanbrengen aan eigendommen van een persoon.
- Zinloze taken geven of onterecht slechte beoordeling.
- Herhaaldelijk bekritiseren of opmerkingen maken die bedoeld zijn om een persoon in diskrediet te brengen, te ondermijnen of hun werk devalueren.
- Iemand opzettelijk niet groeten, negeren, buitensluiten van werkgerelateerde of studiegerelateerde evenementen, sociale activiteiten of netwerken.
- Opzettelijk werkgerelateerde / studiegerelateerde informatie of middelen achterhouden of verstrekken.
- Onjuiste informatie doorgeven of belangrijke informatie juist niet doorgeven aan een persoon.
- Een student met lage cijfers of een medewerker op ongepaste wijze bedreigen met ontslag, disciplinaire maatregelen of degradatie.
- Onrealistische baanveranderingen, waaronder te veel of te weinig werk, onredelijke deadlines of werkdoelen, of taken onder of ver boven het vaardigheidsniveau van een persoon.
- Een persoon onderwerpen aan constant toezicht of overdreven gedetailleerd toezicht en ongerechtvaardigd controleren van de prestaties.
- Toegang weigeren tot opleiding en ontwikkeling of carrièremogelijkheden zonder rechtvaardiging.
Wat is geen pesten op het werk?
- Een geïsoleerd incident van ongewenst gedrag
- Management taken die op een redelijke manier zijn uitgevoerd – dit omvat:
- redelijke prestatiedoelen, normen en deadlines stellen.
- roosteren en toewijzen van werk- en verlofuren waar de eisen redelijk zijn.
- overplaatsing van een werknemer om operationele redenen.
- beslissen om een werknemer niet voor promotie te selecteren wanneer een redelijk proces wordt gevolgd
- een werknemer informeren over zijn onbevredigende prestaties.
- een werknemer informeren over zijn onredelijke of ongepaste gedrag in een objectieve en vertrouwelijke manier.
- het doorvoeren van organisatieveranderingen of herstructureringen.
- het nemen van disciplinaire maatregelen, waaronder schorsing of beëindiging van het dienstverband.
- Een klacht indienen over het gedrag van een manager of een andere medewerker
- Een conflict op de werkvloer, b.v. een verschil van mening of een meningsverschil
Een samenspel van factoren (zowel organisatie- als persoonsfactoren) kan het risico op pesten op het werk vergroten
- Risicofactoren van de pester: hierbij kun je denken aan het hebben van geringe sociale vaardigheden of het hebben van problemen in de privésfeer.
- Risicofactoren van de gepeste: hierbij kun je denken aan een geringe eigenwaarde of niet voldoen aan de groepsnorm (zoals andere kleding, geslacht, etniciteit, intelligentie, prestatie).
- Risicofactoren van de organisatie: hierbij kun je denken aan een sterk hiërarchische of competitieve organisatiecultuur, gebrekkige communicatie of een reorganisatie. Het gaat vooral om zaken die zorgen voor onduidelijkheid, onzekerheid, gevoelens van onrechtvaardigheid, ontevredenheid en frustratie. Belangrijke processen bij het ontstaan van pestgedrag zijn groepsvorming (en daarbij afwijking van de groepsnorm) en competitie om taken, functies, privileges, bijvoorbeeld door een reorganisatie.
Pesten kan ernstige gevolgen hebben. Niet alleen voor de gepeste zelf maar ook voor de organisatie en maatschappij
De gepeste kan last krijgen van allerlei negatieve emoties zoals woede, angst en verdriet. Daarnaast kan de gepeste ook gezondheidsklachten ontwikkelen. De gepeste maakt zich zorgen en slaapt slecht. Fysieke klachten (zoals hoofdpijn, buikpijn en/of verhoogde bloeddruk) liggen op de loer, maar er is vooral ook een verhoogd risico op psychische klachten zoals depressieve klachten en burnoutklachten.
Pesten kan ook negatieve gevolgen hebben voor de omstanders zoals collega’s, familie en vrienden. Daarnaast kan pesten ook allerlei gevolgen hebben voor de organisatie zoals verminderde productiviteit, meer verzuim en zelfs een verhoogde uitstroom van werknemers. Dit laatste brengt juridische kosten (vertrekregelingen en outplacementtrajecten) maar ook kosten voor het aantrekken van vervangend personeel met zich mee.
Bron: TNO Wegwijzer