Onderwijsinstellingen hebben regelmatig te maken met compromitterende beelden van studenten (of docenten!) die online verspreid worden. Zoals: naaktfoto’s, masturbatie-filmpjes, slachtoffer-video’s en kwetsende memes. Sinds de coronacrisis en het online-lesgeven zijn daar nog allerlei varianten bijgekomen, zoals (al of niet bewerkte) screenshots van docenten of medestudenten. Ook zijn er nieuwe ontwikkelingen rond expose-accounts, waarin meisjes vanwege religieuze normen aan de schandpaal worden genageld vanwege hun make-up, of hun dansjes op TikTok. Hoe ga je daar als onderwijsinstelling mee om?
Impact
Het verspreiden van compromitterende beelden kan enorme impact hebben. Het kan gevoelens van onveiligheid oproepen, het leerproces belemmeren, sociale problemen geven, of psychisch lijden tot gevolg hebben. Ook suïcides hebben al plaatsgevonden.
Motieven
Aan het publiceren van compromitterende beelden kunnen allerlei motieven ten grondslag liggen. Variërend van pesten en wraak nemen tot religieus aanklagen of gewoon lol trappen. Vaak zijn er helemaal geen aanwijsbare motieven voor verzenden of doorzenden; het kan ook onnadenkend of reflexmatig gebeuren. Maar de gevolgen zijn er niet minder om.
Het sneeuwbal-probleem
Hét grote probleem is de snelle en onbeheersbare verspreiding van (compromitterende) beelden. Het is onvermijdelijk dat dit soort beeldmateriaal eindeloos gekopieerd en herplaatst wordt, met een sneeuwbaleffect als gevolg.
Verantwoordelijkheid
Onderwijsinstellingen vragen zich vaak af hoe ver hun verantwoordelijkheid strekt. Jongeren zijn immers bijna 24 uur per dag online, dus ook buiten de schoolgrenzen en in het weekend. Ben je als school dan ook verantwoordelijk voor die buitenschoolse situaties? Antwoord: ja. De school is namelijk altijd betrokken bij incidenten, ook als die buiten school of buiten schooltijd hebben plaatsgevonden. Omdat elk incident van invloed kan zijn op de schoolsituatie; bijvoorbeeld als er beelden van een student rondgaan en de sfeer in de klas het lesgeven bemoeilijkt. Bovendien moeten scholen een veilige omgeving creëren voor de studenten en het personeel.
Daarmee is niet gezegd dat het initiatief altijd bij de school moet liggen of dat scholen het allemaal in hun eentje zouden moeten oplossen. Dat hangt er natuurlijk maar van af. Ze kunnen hulp en medewerking vragen van ouders, studenten en externe partijen (zoals de politie). Online veiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid.
Leeswijzer:
- Preventiebeleid – behandelt mogelijkheden om ongelukken te voorkomen
- Calamiteitenbeleid – bevat een stappenplan en communicatie-adviezen
- Termen en begrippen – geeft een toelichting op alle relevante concepten
Bron MBO Raad