Pesten & gepest worden, is regelmatig in het nieuws van klassiek pesten tot online pesten (cyberpesten) inclusief sextortion, sexting en grooming maar ook ruzie op What's app en komt helaas veel te vaak voor.
Offline en online pesten zijn sterk vervlochten
De afgelopen jaren is er veel onderzoek naar zowel offline als online pesten gedaan. In vrijwel al deze onderzoeken is de conclusie dat offline en online pesten sterk met elkaar vervlochten zijn:
- Jongeren die offline pesten doen dat vaak ook online.
- En: kinderen die offline gepest worden, worden vaak ook online gepest.
Offline en online pesten staan dus niet los van elkaar, maar liggen in elkaars verlengde. Onlangs hebben verschillende onderzoekers aangetoond dat online pesten (cyberpesten) – net als offline pesten – verstrekkende negatieve gevolgen voor de slachtoffers kan hebben. Zo hebben kinderen die online gepest worden vaker last van depressies, psychosomatische stoornissen en hebben ze een lager zelfbeeld.
Maar ... Online wordt een andere taal gesproken.
“Mensen realiseren zich niet hoe erg verbale intimidatie en cyberpesten je raakt. Wat ze tegen mij zeiden, blijft mij tot op de dag van vandaag bij. Het heeft me beïnvloed tot de persoon die ik nu ben.”
— Demi Lovato
(zie bovenstaande korte animatie video (Online) Pesten is niet altijd zichtbaar)
Het grootste verschil is dat bij het (offline) pesten er direct contact is tussen de dader en het slachtoffer
Voor het slachtoffer is het duidelijk wie de pester is. Bij online pesten is de dader soms anoniem, doordat hij/zij veilig achter de computer zit. Het slachtoffer weet soms niet door wie hij/zij gepest wordt. 
- Een ander verschil is, dat slachtoffers aangeven dat de laatste keer dat ze te maken hebben gehad met pesten, dit online plaatsvond. Dit laat zien dat het offline pesten na schooltijd, het werk, het sporten online verder gaat.
- Er is een onderscheid in de mate van het pesten. Bij offline pesten wordt er vooral gepest op school. Bij online pesten gebeurd het tegenovergestelde. Er wordt vooral gepest buiten school, wat de hele dag door kan gaan. De dader kan heel makkelijk steeds opnieuw gemene berichten plaatsen.
- Er zijn verschillende gevoelens van angst. Bij het (offline) pesten zijn de slachtoffers bang voor dreigementen die de dader uit. Het slachtoffer is vooral bang dat de pesterijen uit de hand gaan lopen. Het slachtoffer dat te maken heeft met online pesten (cyberpesten) is vooral bang dat ouders/verzorgers hun telefoon of computer afpakken. De ouders/verzorgers doen dit in de hoop dat het online pesten vanzelf stopt, dit werkt echter averechts. Voor jongeren is sociale media erg belangrijk. Jongeren zullen hierdoor minder snel aan hun ouders/verzorgers vertellen dat ze slachtoffer zijn van online pesten (cyberpesten) en blijven in stilte lijden.
- Een ander verschil is dat bij het offline pesten anderen (omstanders) zullen toekijken. De dader kan zich gesteund voelen en dit is natuurlijk erg nadelig voor het slachtoffer. Bij online pesten zullen andere mensen sneller de cyberpester helpen. Het is vaak anoniem dus vinden jongeren het makkelijker om hierin mee te gaan. Als er online gepest wordt, is het erg moeilijk om nare berichten, foto’s etc. van het internet te halen. Het zal altijd op het internet blijven staan. De pesterijen kunnen makkelijk herhaald worden.
- Er is een nog een ander verschil tussen de omstanders van het offline pesten en het online pesten. Bij offline pesten zie je het gebeuren. Je voelt je meer betrokken. Als omstander besef je dat je misschien moet ingrijpen voordat het echt fout gaat. Vaak ben je met andere mensen en je kan sneller het gevoel hebben dat je in actie moet komen. Als je merkt dat iemand online wordt gepest is het als omstander makkelijker om ‘weg te kijken’ aangezien niemand weet dat jij dit hebt gezien. Uit onderzoek blijkt dat 87% van de jongeren heeft aangegeven dat ze getuige zijn geweest van online pesten (cyberpesten) op online platforms. De druk is lager om in actie te komen. Je kan sneller denken, dat andere mensen acties zullen ondernemen.
(Klassiek) Pesten
`Pesten betekent het systematisch misbruiken van je persoonlijke macht en/of kracht om anderen die zich niet of moeilijk kunnen verweren pijn te doen, te intimideren of bang te maken met de bedoeling er zelf beter van te worden´. Pesten komt binnen alle leeftijdscategorieën voor, van kleuters tot aan de ouderen in het verzorgingshuis. Nu is de meest bekende vorm van pesten waarschijnlijk het uitlachen en uitschelden van personen, maar er zijn zoveel meer manieren om je persoonlijke macht te misbruiken.
Stel je niet aan, het is maar plagen!’ Hoor je dat ook wel eens? Wanneer is iets plagen en wanneer is iets pesten? Als je geplaagd wordt, kun je altijd terugplagen. Daar ontstaan geen problemen van. Plagen is niet gemeen, plagen kent geen ruw randje, plagen is voor alle partijen altijd grappig. Om plagen kun je lachen, iedere keer is iemand anders aan de beurt. Plagen is één tegen één en is makkelijk te stoppen. Het is niet zo dat je met plagen niet op hoeft te letten. Als dezelfde persoon lang of veel geplaagd wordt, dan kan het zijn dat de ontvanger het niet meer leuk vindt. En dan is het pesten geworden.
"Ik werd gepest om mijn Baamse accent toen ik op school kwam in Den Haag. Om zo snel mogelijk Haags te leren keek hij op tv naar
het Haagse komische duo Van Kooten en De Bie. 'Dankzij Van Kooten en De Bie kon ik binnen no time meedoen in de klas in Den Haag.
Het was dus eigenlijk gewoon een overlevingstactie." Beluister het interview.- Koning Willem-Alexander
Bij pesten is de sfeer nooit positief en er is altijd sprake van meer tegen één. Er is sprake van een machtsverschil, het slachtoffer is niet in staat tegen de sterkere partij (pestkop met meelopers) te verweren. Pesten is altijd gemeen bedoeld en het kan niet in je eentje worden gestopt. Er zijn veel manieren waarop je kunt pesten. Het kan concreet zijn door iemand fysiek pijn te doen, eigendommen stuk te maken of te verstoppen. Het kan ook subtieler zijn door roddelen, buitensluiten, negeren, uitlachen of leugens te vertellen. De zender kan het nog zo leuk bedoelen, maar als de ontvanger het niet leuk vindt dan is het pestgedrag.
Iedereen heeft een rol bij het herkennen en aanpakken
Ongewenst gedrag (pesten, discriminatie, seksuele intimidatie en agressie) heeft verstrekkende gevolgen voor slachtoffers. Als je het niet tijdig ontdekt en aanpakt, kan het er bij kinderen voor zorgen dat ze een hekel krijgen aan school of de sport of bij volwassenen een hekel aan de werkomgeving. Pesten heeft gevolgen voor de hele groep, klas of team en kan ook op latere leeftijd bijdragen aan psychosociale problemen. Preventie is dus een must.’
"Wij mogen de mythe van pesten niet langer accepteren met opmerkingen dat dit een onvermijdelijk onderdeel van het opgroeien zou zijn. Pesten kan destructieve gevolgen hebben en dit mogen wij niet accepteren." ~ Barack Obama
Als je ingrijpt; hoe doe je het dan goed?
En, als je dan al ingrijpt, zorg dat je niet alleen staat. De onderzoeker kwam na zijn studie uiteindelijk tot 'de ideale interventie.' Die bestaat uit drie fases, zegt Ejbye-Ernst.
- Afkeuring: "Het eerste wat je kan doen, is je afkeuring uiten. Dat kan door te roepen 'stop hiermee!'. Of door je lichaam te gebruiken en afkeurende bewegingen te maken met je handen. Soms is het al genoeg om een einde te maken aan het conflict en je roept hiermee ook aandacht van andere omstanders."
- Kalmeren: Werkt dat niet, dan volgt stap twee. Fysiek ingrijpen. "Bijvoorbeeld door de mensen uit elkaar te halen en er tussen te stappen. Dat werkt zeker in de helft van de gevallen. Is het gelukt om ze van elkaar te scheiden, dan volgt de laatste stap: kalmeren. Vaak blijven betrokkenen heel boos en is het slim om hun aandacht weg te leiden en te kalmeren." Dat kan door ze bijvoorbeeld vast te pakken of een knuffel te geven. Verander van onderwerp. Loop weg van de plek waar het gebeurde."
- Dappere mensen: Ingrijpen door een bekende is riskanter dan door een vreemde. Omdat de bekende meer partij kiest wat de ruziemaker in het verkeerde keelgat kan schieten
Breng snel een bezoekje aan ...
► het Kenniscentrum Pesten
► het Kenniscentrum Online pesten (cyberpesten)
► de Kennisbank
► Ik word gepest ► Met deze organisaties kan je bellen, chatten of mailen voor hulp of advies
► Informeer naar de mogelijkheden voor een workshop of training gericht op bewustwording & preventie
Voordat je tegengif kan toedienen is het cruciaal om eerst "de angel' (het pijnpunt) eruit te halen in drie stappen ...
Door te zorgen dat iedereen in de organisatie, het gehele team, klas of groep in staat is om pesten te ...
Stap 1: Herkennen, wat is het? de rollen, vormen, verschil plagen en pesten.
Stap 2: Erkennen, het gebeurt dus ook hier bij ons in het team, klas, organisatie.
Stap 3: Pak het duurzaam aan!
Stap 1: Pesten herkennen
- Informeer iedereen met voorlichtingen (bijeenkomsten over Pesten (ongewenst gedrag):
- Wat is nu Pesten?
- Grijs gebied? Nee! Verschil tussen plagen & pesten.
- Waar kan je pesten aan herkennen, Vormen van Pesten
- Pesten is een groepsproces, Rollen bij pesten
Geef aan dat jij pesten (ongewenst gedrag) niet tolereert! Zero tolerance (vanaf nu)!
- Stel duidelijke sancties op voor de pesters & meelopers;
- Pas deze sancties bij pesten (ongewenst gedrag) consequent toe.
Consequent zijn, is noodzakelijk voor het succes ook op de lange termijn. Ieder mens heeft in een groepssetting duidelijk omlijnde regels & grenzen nodig. Dit draagt bij aan een gevoel van veiligheid en zekerheid. Door van regels af te wijken of sancties niet conseqent toepassen schep je onrust en verwarring = onveilig klimaat.
Stap 2: Erken Pesten, het gebeurt hier dus ook
Stap 3: Pak het pesten effectief aan
Iedereen is nu in staat het verschil tussen plagen en pesten te herkennen' (doordat zij inzichten hebben verkregen: verschil tussen plagen & pesten, de rollen, de vormen, de gevolgen in stap 1). Biedt ze vervolgens concrete adviezen & tips over 'hoe je pesten kan aanpakken', waardoor zij in staat zijn adequaat te reageren als pestgedrag wordt waargenomen.
► Een goede sfeer bouw je samen! Zie 7 tips! Hoe wordt er gepest?