Waarom een Week tegen Pesten?
De anti-pestweek is een jaarlijks evenement in vele landen, zoals Verenigd Koninkrijk, België, Verenigde Staten, Canada, Australië, Nieuw Zeeland en Nederland en heeft tot doel leerlingen leren dat ook zij iets kunnen doen tegen pesten. Ook in kleine acties kunnen leerlingen laten zien dat ze pestgedrag afkeuren.
Het is belangrijk om pesten als groepsproces te zien. Er zijn meer leerlingen bij pesten betrokken dan alleen daders en slachtoffers (rollen bij pesten). Andere leerlingen dragen ertoe bij dat het pesten in stand blijft of zelfs toeneemt. Meelopers en aanmoedigers zorgen ervoor dat daders zich gesterkt voelen. Doordat buitenstaanders niet ingrijpen, stemmen ze impliciet in met het pesten. Hun rol is daardoor minder onbelangrijk dan die op het eerste gezicht lijkt. Verdedigers zijn belangrijk voor slachtoffers, maar ze kunnen het pesten in een klas vaak niet helemaal stoppen. Wel voelen slachtoffers zich een stuk beter in een klas met veel verdedigers. RUG - Socioloog Gijs Huitsing
“Onderzoek laat zien dat als een peer group ingrijpt, pesten binnen tien seconden afgelopen kan zijn in 57% van de gevallen."
Scholenadviseur Van de Sande en Stop Pesten NU-directeur Bolwerk hanteren allebei een helder onderscheid tussen plagen en pesten. Beide experts zijn het erover eens dat pesten geen individueel probleem is, een verhaal van één gemene pestkop waar iets aan gedaan moet worden, maar altijd binnen de context van een groep gezien moet worden. Daarom is het zo belangrijk om de hele groep bewust te maken, dan zijn we zo veel sneller dan alle pestprotocollen bij elkaar. De groep zelf staat er altijd met de neus bovenop.
2022 - Nationaal en Internationaal
Verenigd Koninkrijk Reach Out ABA - 16 tot 20 november
Nederland Grapje! Moet toch kunnen?! - 26 tot 20 september
AANRADER Prentenboek Grapje. We geven je een groot aantal suggesties om met het prentenboek Grapje actief aan de slag te gaan. De suggesties zijn geordend rond zes verschillende werkvormen: 
Prentenboek ‘Grapje!’ geschreven door Roxeanne Hazes
Pesten is geen grapje! Dat ervaart Ziva, een zebra zonder strepen, meteen al op de eerste schooldag.
We geven je een groot aantal suggesties om met het prentenboek Grapje actief aan de slag te gaan. De suggesties zijn geordend rond zes verschillende werkvormen:
1. Het prentenboek: Kijk-, lees- en gespreksactiviteiten bij het prentenboek ‘Grapje!’.
2. Spelen: Samenwerkingsopdrachten om met de inhoud van het verhaal aan de slag te gaan.
3. Maken en doen: Individuele activiteiten en groepsopdrachten over het prentenboek en het thema ‘Pesten is geen grapje!’
4. Vertellen: Kinderen vertellen over het prentenboek en het thema aan anderen; onder andere ook aan hun ouders zodat het verhaal ook buiten de school komt.
5. Zingen: Een liedje dat oproept om niet aan pesten mee te doen.
6. Afspraken om pesten te voorkómen: Afspraken voor in de groep, voor vrije spelsituaties en tijdens het overblijven
Nieuw Zeeland What is your legend - 16 tot 20 mei
België Iedeereen is anders, iedereen hoort erbij' - 18 - 25 februari
Door aan het begin van het schooljaar in te zetten op de normen en waarden en op samenwerking in de groep, ga je op een duurzame manier aan het werk om pesten aan te pakken.Ieder jaar organiseert Stichting School & Veiligheid de Week Tegen Pesten, ondersteund door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Heldendaden hoeven niet groot te zijn. Door samenwerking in de groep, zorg je met elkaar voor een goede sfeer. Iedereen die hieraan een bijdrage levert is een held: leraar en leerlingen.
Gouden Weken
De Gouden Weken is de periode van de eerste schooldag tot aan de herfstvakantie. Die eerste zes tot acht weken zijn cruciaal voor het creëren van een fijne sfeer in de groep. Lees meer over de diverse fases van Gouden Weken tips van Kwink en de groepsdynamica bij kinderen (forming, norming en storming).
Leuke (les)materialen uitgelicht voor de Week tegen Pesten 2022
Week tegen Pesten 2022, Thema: Grapje! Moet toch kunnen?!
Samen zorg je voor een gezellig en veilig groepsklimaat. Een groep waarin lachen en plezier hebben zorgt voor verbinding en betrokkenheid en een positieve norm zet. Door mee te doen aan de Week Tegen Pesten, maak je een goede start in het nieuwe schooljaar waarin je met elkaar zorgt voor een fijne en veilige school. Humor en het maken van grappen heeft veel positieve kanten. Sámen lachen en plezier hebben zorgt voor verbinding en betrokkenheid. Juist begin van het schooljaar is dit belangrijk. Naast die verbinding spelen grappen ook een rol in het bepalen van de normen in de groep. Door wel of niet om een grap te lachen bepaal je met elkaar wat acceptabel is. Tegelijkertijd is dit precies waar het ook mis kan gaan. Want is het grapje voor iederéén leuk, of wordt hiermee een specifieke leerling of specifieke groep uitgesloten en dreigt dit een norm te worden?
Het maken van grapjes begint vaak klein. Het gaat dan om opmerkingen die we niet meteen pesten noemen, maar wel een onveilig of vervelend gevoel geven. Dit wordt micro-agressie genoemd. “Op het moment zelf lijken microagressies misschien klein of onbeduidend, maar ze stapelen zich op en kunnen mensen het gevoel geven dat ze er niet bij horen. Het is alsof iemand je keer op keer hard en op dezelfde plek in je arm prikt. Eén prik doet misschien niet zo’n pijn. Maar na verloop van tijd raakt die plek gekneusd, en doet elke prik meer pijn dan de vorige.”1 Op deze manier kunnen grappen uitdraaien op pesten. Grapje! Moet toch kunnen?! brengt het gesprek op gang over plezier, veiligheid, grenzen, weerbaarheid, maar ook over verschillende meningen en opvattingen: Is iets grappig of grensoverschrijdend? En wie bepaalt dat eigenlijk? Een simpel antwoord is er niet altijd, maar kinderen in een veilige setting laten oefenen geeft ze belangrijke vaardigheden mee voor hun toekomst.
Website www.weektegenpesten.nl
Ieder jaar organiseert Stichting School & Veiligheid de Week Tegen Pesten, ondersteund door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de 4e week van september.
Tips van onze redactie - Week tegen Pesten 2022 Grapje!
Do’s & don’ts Humor in de klas
Do's - Wel doen
- Af en toe iets uitproberen; van je publiek (leerlingen) leer je veel.
- Een grap terugkaatsen als een leerling je met een grap belachelijk probeert te maken
- Meelachen als een van je leerlingen een goede grap maakt
- Je laten inspireren door collega’s; wissel ervaringen uit op het gebied van humor in de klas
- Veel lachen, dat heeft een positief effect op het contact met je leerlingen
- Af en toe een grappige anekdote vertellen uit je eigen leven
Don'ts - Niet doen
- Grappen maken ten koste van één of een paar leerlingen in de klas
- Lachen om je eigen grappen (vooral als je leerlingen niet meelachen)
- De clou van een grap te vroeg of juist te laat vertellen; timing is everything
- Zomaar een grap maken die uit de lucht komt vallen
- Te lang doorgaan op een grap; maak je grap terloops en ga meteen verder met de les
- De hele les de clown uithangen; doseer je humor en stop op tijd
► Artikelen interessant om te lezen thema 'Grapje' Week tegen Pesten 2022
► Onderzoek / Scriptie
► Podcast
► Video
Wanneer wordt plagen pesten?
'Het gaat er niet om wat jij doet, maar hoe het bij de ander binnenkomt'. Wanneer gaat een onschuldige grap te ver en valt iets onder pestgedrag? Het lijkt een moeilijke vraag, waar geen eenduidig antwoord op te geven is. Toch is het antwoord volgens directeur Patricia Bolwerk van Stop Pesten Nu juist heel simpel.
"Je vertoont pestgedrag als ook maar één iemand dat gedrag niet fijn vindt", zegt directeur en oprichter Patricia Bolwerk van Stop Pesten Nu. "Mensen zeggen wel eens: 'ik plaag met zo nu en dan een ruw randje', maar dat soort plagen bestaat niet. Op het moment dat er 'een ruw randje' aan zit, is het pestgedrag. Door plagen wordt niemand verdrietig."
Kijk naar de ander
Per klas worden zo'n twee tot drie leerlingen dagelijks gepest, zegt Stop Pesten Nu. Op de werkvloer zijn zo'n 500 duizend mensen jaarlijks slachtoffer van pesten. En ook bij ouderen komt het voor: een op de vijf ouderen in het bejaardentehuis wordt gepest.
"Het gaat er niet om wat jij wel of niet doet, het gaat erom hoe dat bij een ander binnenkomt." Dat maakt pesten zo complex, zegt onderwijsdeskundige Marcel van Herpen.
Spannend
"Jij gaat er niet over of je pest of niet", legt hij uit. "Daar gaat de ander over. Het verschil tussen pesten en plagen hangt niet af van wat jij erover zegt, denkt, vindt of voelt. Dat hangt af van hoe het aan de andere kant beleefd wordt. Wat voor jou een grapje is, kan voor iemand anders vervelend zijn."
"Als jij met vrienden bent, kun je elkaar voor rotte vis uitmaken, dat kan grappig zijn. Dat heeft niets met pesten te maken. Maar op het moment dat er bijvoorbeeld culturele verschillen zijn, of wanneer iemand het gevoel heeft dat hij of zij niet bij de groep hoort, dan worden grapjes heel spannend."
Pesten voorkomen
Wat volgens Bolwerk belangrijk is op scholen, is dat leerkrachten niet in lange gesprekken terechtkomt met leerlingen over pesten. "Reageer op het moment dat het gebeurt", raadt ze aan. "Uit onderzoek blijkt dat kinderen dat het fijnst vinden. Het is effectief. Daarnaast hebben leerkrachten vaak de tijd niet om lange gesprekken te voeren met vragen zoals: waarom doe je dit, hoe is dat gekomen, etcetera."
Pesten komt voor op plekken waar mensen zich niet veilig voelen, zegt Bolwerk. Waar je als leerkracht kunt reageren op pestgedrag, moet je dat in omgevingen met volwassen op dezelfde manier doen. "Je moet je oren en ogen ophouden. En als je iets ziet wat iemand anders niet fijn vindt, zeg je meteen op dat moment: 'Wat ik hier zie, vind ik niet oké. Ik accepteer dat niet'. Als iets een vreemd gevoel bij je oproept, is dat ook zo."
Empathisch vermogen ontwikkelen
Deze vaardigheid om het te signaleren moet je volgens Van Herpen al vroeg ontwikkelen. "Dat kan alleen maar als er in een vroeg-schoolse ontwikkeling, vanaf de basisschool, kinderen geleerd wordt het perspectief van anderen in te nemen. En dat ontbreekt op heel veel scholen."
Omdat bijna alle scholen met vaste programma's werken, krijgen kinderen vaak allerlei vaardigheden aangeleerd, zowel cognitief als sociaal-emotioneel. "En daar gaat het helemaal niet over", zegt hij. "Het gaat erom dat je in een activiteit, waar je iets aan het doen bent dat voor jou goed of fijn is, rekening houdt met hoe dat voor anderen zal zijn. Het is het ontwikkelen van je empathische vermogen."
Week tegen Pesten
Het is niet voor niks (afgelopen) deze week de Week tegen Pesten. Uit onderzoek blijkt dat in de eerste 6 weken van het schooljaar de groepsindeling wordt bepaald. In deze weken kun je nog invloed uitoefenen voor een positieve sfeer in de groep. Vandaar dat de Week tegen Pesten nu begint.
'Mijn kind pest niet'
Op scholen is het lastige dat er veel mensen bij betrokken zijn. De leerkrachten, de leerlingen, maar zeker ook de ouders. Bolwerk ziet dat veel ouders zeggen: 'mijn kind pest niet.' Maar de kans dat je een pester of meeloper hebt als kind, is veel groter dan dat je een gepest kind hebt. "De pesters en meelopers vallen vaak in die 90 procent die niet gepest wordt."
Als ouder kun je ook niet weten dat jouw kind meedoet aan pestgedrag. "Kinderen die thuis hondsbrutaal zijn, zijn in een groep misschien de rustigste kinderen en andersom. Groepsdruk doet zo veel met een kind. Zeg als ouder gewoon als je hoort dat jouw kind pest: wat vervelend, ik ga het gesprek erover aan. En vraag je kind: ik heb gehoord dat je dit doet, waarom doe je dit? Ik accepteer het niet."
Opdracht voor pester en gepeste
Van Herpen ziet het liefst dat kinderen inzicht krijgen, zowel de pester als degene die gepest wordt. Als voorbeeld noemt hij twee kleuters die ruzie maken over een bal. "Je kunt tegen die ene kleuter zeggen: 'ja, ik begrijp wel dat het jouw bal is, maar die heb je zelf weggegooid.'. En tegen die ander kun je zeggen: 'ik begrijp wel dat het jouw bal is, want je zag hem gewoon liggen.' Dat is de kern van de hele interventie."
"In die interventie krijgen allebei de kinderen een opdracht: jij moet zorgen dat je hier tegen gaat kunnen, want er komen nog heel veel mensen die dit soort dingen gaan zeggen", zo krijgt het gepeste kind te horen. "En jij moet zorgen dat je er rekening mee houdt dat iemand anders geen aanstoot kan nemen", is de boodschap aan de pester. "En die opdracht krijgen ze tegelijk", zegt hij met nadruk.
'Sla een keer van je af', werkt niet
"Zeg niet dat jouw kind een keer een duw terug moet geven of van zich af moet bijten", zegt Bolwerk tegen ouders van een gepest kind. "Want als je dat als kind niet durft te doen, voel je je nog een grotere kneus dan je je al voelt omdat je gepest wordt."
Om pesten te stoppen moet meerdere mensen met elkaar iets veranderen. "Begin met het openen van je oren en ogen. Er is altijd iemand die pestgedrag ziet."
Kijk, luister en sta op tegen pesten #jijbentmijnheld
Zowel Bolwerk als Marije van de Sande pleiten er dan ook voor om pesten bespreekbaarder te maken, ook voor pesters. Beide experts zijn het erover eens dat pesten geen individueel probleem is, een verhaal van één gemene pestkop waar iets aan gedaan moet worden, maar altijd binnen de context van een groep gezien moet worden. “Pesten is een groepsprobleem: binnen de groep is iets aan de hand waardoor iemand behoefte voelt om te pesten, een pester voelt zichzelf niet veilig.” Bolwerk benadrukt nogmaals dat het belangrijk is om pesten in de groep oplossen, het liefst zelfs dóór de groep. Als een groep zelf alert is op pesten, is ingrijpen van een leraar of leidinggevende niet nodig. En dat is ook goed, want pesten gebeurt immers vaak buiten het zicht. “Onderzoek laat zien dat als een peer group ingrijpt, pesten binnen tien seconden afgelopen kan zijn. Daarom is het zo belangrijk om de hele groep bewust te maken, dan zijn we zo veel sneller dan alle pestprotocollen bij elkaar. De groep zelf staat er altijd met de neus bovenop.” Bron Nationale Onderwijsgids
(gratis) Les materiaal Pesten & Online Pesten | Dag tegen Pesten | Week tegen Pesten
Wij verzamelen nationaal & internationaal lesideëen, lesmaterialen & werkvormen om op een creatieve manier met Pesten & Online Pesten (cyberpesten) aan de slag te kunnen. Op dit moment staan er ruim 375 gratis les materialen, lesideëen, & werkvormen van diverse organisaties nationaal & internationaal die zich inzetten tegen pesten. Ga naar snel het overzicht met alle lesideëen, (les) materialen & werkvormen om op een creatieve manier met Pesten & Online Pesten (cyberpesten) aan de slag te kunnen. Allemaal suggesties om met je klas in gesprek te gaan over pesten, bijvoorbeeld voor de Landelijke Dag tegen Pesten (jaarlijks 19 april) #dagtegenpesten en Week tegen Pesten (in Nederland, 4e week van september) #weektegenpesten
Neem ook een kijkje in onze kennisbank, ter inspiratie of om te downloaden: Handleidingen, Beleid & Factsheets, Foutekaarten, Wegwijzers, Wetenschappelijke Onderzoeken, Posters Stop Pesten Nu, Bijlagen bij Lesmaterialen Pesten & Cyberpesten, Kleurplaten Stop Pesten Nu, Rebussen.
► Kinderboeken met lesbrief
* Boek of E-book 'Stop, hou op!' Woezel en Pip - voor groep 1 t/m 4 boek + lesbrief
* E-book SuperDolfje uit reeks Dolfje Weerwolfje - voor groep 5, 6, 7 (les idee 40) + lesbrief
* Boek Midzomernachtdroom van Marieke Nijmanting - voor groep 7 en 8 (les idee 86) + lesbrief
► Boeken over Pesten
► Liedjes - beluister ze hier Liedjes over Pesten
► Posters & zie overige Posters in het downloadcentrum
► YouTube Video's over Pesten en video's over Online Pesten
Maatregel één: de zes pijlers invoeren. De PO-raad en VO-raad hebben zes pijlers ontwikkeld die betrekking hebben op het (meer omvattende) beleid rondom sociale veiligheid. De invoering en naleving van deze pijlers kan bijdragen aan het voorkomen en afname van pesten. De pijlers zijn:
1. Zorg voor een permanent inzicht in veiligheidsbeleving, zicht op incidenten en mogelijke risico’s;
2. Ontwikkel als school een gezamenlijke visie op een veilige leeromgeving met doelen, regels en afspraken;
3. Schep voorwaarden voor uitvoering van visie en beleid door taken te beleggen en samen te werken met ouders en relevante partners buiten de school;
4. Stimuleer positief pedagogisch handelen (tonen van een ondersteunende houding en voorbeeldgedrag);
5. Zorg voor activiteiten en programma’s in de school gericht op leerlingen, ouders en personeel, waarmee onveiligheid wordt voorkomen;
6. Signaleer en acteer bij signalen, grensoverschrijdend gedrag en incidenten.
Maatregel twee: werkzame elementen gebruiken Scholen kunnen hun voordeel doen met kennis over ‘wat werkt’ bij het voorkomen en tegengaan van pesten. Uit de analyse van de werking van anti-pestprogramma’s blijkt dat deze factoren een positief effect hebben op het tegengaan van pesten:
- Het organiseren van informatieavonden voor ouders over de aanpak van pesten op school en over richtlijnen om hun kinderen te helpen om te gaan met pesten;
- Het verbeteren van toezicht op bet schoolplein en tijdens pauzes;
- Het nemen van disciplinaire maatregelen (straffen van daders door ze bijvoorbeeld naar het hoofd van de school te sturen voor een corrigerend gesprek, hen dwingen om tijdens pauzes in de buurt van de leerkracht te blijven en het ontnemen van privileges, zoals het vieren van de verjaardag in de klas,);
- Het informeren van leerkrachten over de signalen van pesten en hoe daar mee om te gaan;
- Het hanteren van zichtbare klassenregels over pesten; Het invoeren van een schoolbrede gedragscode tegen pesten (anti-pestprotocol);
- Het geven van voorlichting voor leerlingen over de nare gevolgen van pesten;
- Het stimuleren van samenwerking tussen de leerkrachten en de andere onderwijsprofessionals (interne begeleiders, zorgcoordinatoren, vertrouwenspersonen) rondom pesten. op
Maatregel drie: invoeren en gebruiken van een anti-pestprogramma
Wanneer blijkt dat de eerder genoemde maatregelen niet werken kan een anti-pestprogramma helpen. Zo’n programma behelst een systematische aanpak vanuit een theoretische onderbouwing. De aanpak kan schoolbreed, klasgericht of individueel gericht zijn. Ook kan het programma meer preventief of meer curatief van aard zijn. Op de site van School enVeiligheid kan men via de ‘wegwijzer programma’s sociale veiligheid’ informatie over de verschillende programma’s vinden. Zie hiervoor: Antipestprogramma’s - Pesten | NJi
Bron Nederlands Jeugd Instituut (NJI)
2021 - overzicht Week tegen Pesten met Les(Materiaal) Nationaal en Internationaal
Als school, jeugdvereniging of sportclub werk je best een sterk plan uit om pesten te voorkomen en aan te pakken. Hier vind je tips die duidelijk maken dat zo’n plan niet heel ingewikkeld hoeft te zijn. Je moet er gewoon mee aan de slag. Bovendien pluk je er het hele jaar de vruchten van! Laat je elke maand inspireren door een andere bouwsteen van een goed antipestbeleid. Bij elke bouwsteen staat er een voorbeeldopdrachtje dat helpt bij het voorkomen of aanpakken van pesten. Zo geven we pesten samen een heel jaar geen kans! #eenjaarlangtegenpesten, lees meer
Het thema van deze Week Tegen Pesten gaat over buitensluiten. Het is, naast één van de kinderachtigste, ook één van de meest pijnlijkste vormen van pesten waarbij iemand buiten de groep wordt geplaatst. Meestal gaat het om één persoon of soms enkele personen waartegen een grotere groep zich (af-) keert door deze buiten te sluiten. Dit kan zijn door iemand te weren uit groepsactiviteiten zoals bij spelletjes en sport. Door iemand niet uit te nodigen – op feestjes, in appgroepen, enz. – of altijd als laatste te kiezen bij bijvoorbeeld een potje voetbal op het schoolplein.
“Buitensluiten is kort gezegd een situatie waarbij één persoon (of een bepaalde groep in het geval van discriminatie) de toegang wordt ontzegd tot het wij-gevoel. Jij hoort niet bij ons! Het is eigenlijk altijd een groepsproces, het gaat niet om een conflict tussen de ene persoon en de andere. Zelfs als er een aanstichter (pestkop) is die het begint, is er daarnaast altijd een meerderheid die meedoet of in ieder geval niet ingrijpt. Zij sluiten dus net zo goed buiten. En dat meedoen is vaak met een hele begrijpelijke reden; straks hebben ze het op mij gemunt of hoor ik er niet meer bij. Soms wordt iemand die wel probeert om contact te leggen, of tegen de groep ingaat, apart genomen en even goed de waarheid gezegd. Dan laat je het wel een volgende keer en conformeer je je aan de groep.”
♦ Kan iedereen slachtoffer worden?
“Pesten kan eigenlijk iedereen treffen. Dat is ook de reden dat velen eromheen zwijgen. Je weet immers nooit zeker of de groep zich niet tegen jou zal keren. Je kunt wel stellen dat iemand die al eerder gepest is, kwetsbaarder is om opnieuw slachtoffer te worden.”
♦ Waarom sluiten we mensen buiten?
“Opvallend is dat er altijd redenen worden gezocht waarom het legitiem is voor de groep om iemand buiten te sluiten. Zij mag niet meedoen want zij stinkt en gaat altijd zo snel huilen. Hij hoort er niet bij want hij is dik of heeft gekke kleren aan. Het lijkt er dan dus op dat er slechts aan bepaalde voorwaarden voldaan moet worden om er weer bij te mogen horen. Als je jezelf eens beter zou wassen, andere kleding gaat kopen of minder gevoelig reageert, dan mag je vanzelf weer meedoen. Maar dat is het verraderlijke; stel Daan wordt buitengesloten omdat hij gekke kleren draagt en hij komt maandagochtend het schoolplein oplopen met nieuwe Adidas schoenen en een hippe jas? Dan wordt er een nieuwe reden verzonnen: ‘wat een meeloper, hij aapt ons na.’ En zo hoort Daan er opnieuw niet bij.”
Lees verder >> Waarom sluiten wij mensen buiten?
Het lespakket bestaat uit 2 delen:
- Informatie over buitensluiten als vorm van pestgedrag (deel 1). Dit kan gebruikt worden om dit probleem met jongeren op uw school bespreekbaar te maken. Wat is het, wat is de impact en hoe kun je het tegengaan?
- Les ideeën (deel 2):
- Cartoons of korte strips rondom het stoppen van buitensluiting die je ook kunt inzetten als (digitale of uit te printen) poster en flyer.
- Whatsup?
► Download (gratis) lespakket Buitensluiting; (digitale) posters en flyers; Whatsup?" voor de Week tegen Pesten 2021'
- Wat is buitensluiten? Zie artikelen, onderzoeken en informatie hieronder:
Beschadigen
Het negeren en doodzwijgen van iemand, door te doen alsof iemand niet gehoord wordt als die wat vraagt, zich wil mengen
in een gesprek of gezellig mee wil doen met een groep heeft een verschrikkelijke uitwerking op de genegeerde persoon.
Zelfvertrouwen wordt ernstig aangetast – maar ook vertrouwen in anderen – en een gevoel van niks waard te zijn en tal van
andere negatieve gedachten kunnen iemand een leven lang(!!) beschadigen, en in sommige gevallen zelfs tot zelfmoord (pogingen) leiden. Terwijl het voor de anderen een “lolletje” is, vaak zichzelf groter makend ten koste van een ander, of bang om zelf de “pispaal” te worden en dus maar onnadenkend meelopen met de pester(s). En dan te bedenken dat dit soort gedrag óók een negatieve uitwerking heeft op de pesters en meelopers!
Eens een keer niet worden uitgenodigd, of niet mee mogen doen met een groepsactiviteit is niet leuk maar op zichzelf niet meteen heel erg. Als dit keer op keer gebeurt wèl. Dan is er sprake van (stelselmatige) buitensluiting. Dan wordt iemand bewust buiten een groep gehouden.
Dat is net zoals iemand treiteren een vorm van pestgedrag.
Grenzen
Het probleem van buitensluiten kunnen kinderen en jongeren (en vaak ook volwassenen) vaak niet in hun eentje oplossen. Het is belangrijk dat leerlingen weten dat er hulp voor iemand is als zij hiermee te maken krijgen. Dat zij weten dat dit onacceptabel gedrag is waar zij mee te maken hebben. Ouders en familieleden, vrienden, leraren kunnen hierin helpen.
Lees verder >> (gratis) Week tegen Pesten lespakket Buitensluiting; (digitale) posters en flyers; Whatsup?"
Door aan het begin van het schooljaar in te zetten op de normen en waarden en op samenwerking in de groep, ga je op een duurzame manier aan het werk om pesten aan te pakken. Leerlingen leren op die manier dat ook zij iets kunnen doen tegen pesten. Ook in kleine acties kunnen leerlingen laten zien dat ze pestgedrag afkeuren.
De eerste zes tot acht weken zijn cruciaal voor het creëren van een fijne sfeer in de groep, ookwel de Gouden weken genaamd. Onderzoeken tonen aan deze eerste 6 tot 8 weken van een nieuwe schooljaar het meeste ruimte bieden om invloed uit te oefenen op een positieve groepsvorming.
Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft de uitvoering van de Week tegen Pesten ondergebracht bij Stichting School & Veiligheid om o.a. jaarlijks de Week tegen Pesten op de kaart te zetten met ieder jaar een ander thema. Ook dit jaar heeft Stichting Stop Pesten Nu weer kosteloos lesmaterialen ontwikkeld ter ondersteuning van de Week tegen Pesten.
Hier tref je lesbrief aan van de Week tegen Pesten 2020. Door middel van opdrachten in deze lesbrief kunt u met uw leerlingen met het thema 'Samen Aan Zet' aan de slag, wordt er dieper over pesten nagedacht en leren ze zich te verplaatsen in de ander.
Een centrale vraag hierin is: “Wat zou er nodig zijn om zowel in de klas als online pesten tegen te gaan?”
We verplaatsen ons d.m.v. de opdrachten in: de gepeste, de pester, de meeloper en de omstander.
Download hier de Stop Pesten Nu lesbrief met de opdrachten voor de Week tegen Pesten 2020
Tijdens deze week, juist nu we na de Zomervakantie allemaal weer op school zijn, gaan we ons samen inzetten om van de school een fijne, leuke, veilige plek voor iedereen te maken. Pesten hoort daar niet bij. Samen met jouw klas, het team en de hele school zorgen we voor een prettige manier van omgaan met elkaar en een goede, positieve sfeer! We zijn daarom echt: Samen aan zet!
Een belangrijk gebied waar pestgedrag tegenwoordig veel plaatsvindt is online, en dan vooral op de diverse social media zoals Instagram, SnapChat, TikTok en in app-groepen (What's App, Messenger, Telegram), fora en chatrooms. Het cyberpesten krijgt extra aandacht aangezien veel pestgedrag zich verschoven heeft naar het digitale en zich veelal onttrekt aan het zicht van leraren en ouders. Met deze lesbrief kunt u in de ‘Week Tegen Pesten’, maar uiteraard ook gedurende het gehele jaar, alvast goed aan de slag!
Het motto van de Week Tegen Pesten 2021 is ‘Buitensluiten? Uitgesloten!’. Samen zorg je voor een groepsklimaat waar iedereen erbij hoort, een plek heeft en zich welkom voelt. Buitensluiten hoort daar niet bij! Door mee te doen aan de Week Tegen Pesten, maak je een goede start in het nieuwe schooljaar waarin je met elkaar zorgt voor een fijne en veilige school.
Buitensluiten is een ernstige vorm van pestgedrag. Bij een groep willen horen is één van de basisbehoeften van de mens. Als je de toegang tot zo’n groep wordt ontzegd kan dit grote gevolgen hebben voor je zelfbeeld. Hoe jong of oud je ook bent. Het niet bij een groep horen is een belangrijke stressfactor die op termijn kan zorgen voor achterstand op gebied van sociale en empathische ontwikkeling.
Toch is het niet vanzelfsprekend dat iedereen erbij hoort. Leerlingen worden bijvoorbeeld uitgesloten vanwege leeftijd, gender, seksuele oriëntatie, beperking, etniciteit, levensbeschouwing, opvattingen etc.
Tegelijkertijd kunnen al dit soort ‘redenen’ ook een manier zijn van de groep om het buitensluiten te rechtvaardigen. Het suggereert dat als je wel voldoet aan de norm, je er weer bij hoort. Maar zo simpel is het vaak niet. Stel je wordt gepest met je haarkleur of kledingkeuze en je verandert dit, dan wordt er weer iets nieuws verzonnen. Er ligt dus iets anders aan ten grondslag, in de meeste gevallen een onveilige groepssfeer.
“De redenen die worden opgegeven over het waarom iemand niet mee mag doen, zijn dus redenen die achteraf bedacht worden. De echte reden ligt vrijwel altijd in een onveilige groepssituatie…”
Mieke van Stigt*
Zes pijlers beleid rondom sociale veiligheid
Maatregel één: de zes pijlers invoeren. De PO-raad en VO-raad hebben zes pijlers ontwikkeld die betrekking hebben op het (meer omvattende) beleid rondom sociale veiligheid. De invoering en naleving van deze pijlers kan bijdragen aan het voorkomen en afname van pesten. De pijlers zijn:
1. Zorg voor een permanent inzicht in veiligheidsbeleving, zicht op incidenten en mogelijke risico’s;
2. Ontwikkel als school een gezamenlijke visie op een veilige leeromgeving met doelen, regels en afspraken;
3. Schep voorwaarden voor uitvoering van visie en beleid door taken te beleggen en samen te werken met ouders en relevante partners buiten de school;
4. Stimuleer positief pedagogisch handelen (tonen van een ondersteunende houding en voorbeeldgedrag);
5. Zorg voor activiteiten en programma’s in de school gericht op leerlingen, ouders en personeel, waarmee onveiligheid wordt voorkomen;
6. Signaleer en acteer bij signalen, grensoverschrijdend gedrag en incidenten.
Maatregel twee: werkzame elementen gebruiken Scholen kunnen hun voordeel doen met kennis over ‘wat werkt’ bij het voorkomen en tegengaan van pesten. Uit de analyse van de werking van anti-pestprogramma’s blijkt dat deze factoren een positief effect hebben op het tegengaan van pesten:
- Het organiseren van informatieavonden voor ouders over de aanpak van pesten op school en over richtlijnen om hun kinderen te helpen om te gaan met pesten;
- Het verbeteren van toezicht op bet schoolplein en tijdens pauzes;
- Het nemen van disciplinaire maatregelen (straffen van daders door ze bijvoorbeeld naar het hoofd van de school te sturen voor een corrigerend gesprek, hen dwingen om tijdens pauzes in de buurt van de leerkracht te blijven en het ontnemen van privileges, zoals het vieren van de verjaardag in de klas,);
- Het informeren van leerkrachten over de signalen van pesten en hoe daar mee om te gaan;
- Het hanteren van zichtbare klassenregels over pesten; Het invoeren van een schoolbrede gedragscode tegen pesten (anti-pestprotocol);
- Het geven van voorlichting voor leerlingen over de nare gevolgen van pesten;
- Het stimuleren van samenwerking tussen de leerkrachten en de andere onderwijsprofessionals (interne begeleiders, zorgcoordinatoren, vertrouwenspersonen) rondom pesten. op
Maatregel drie: invoeren en gebruiken van een anti-pestprogramma
Wanneer blijkt dat de eerder genoemde maatregelen niet werken kan een anti-pestprogramma helpen. Zo’n programma behelst een systematische aanpak vanuit een theoretische onderbouwing. De aanpak kan schoolbreed, klasgericht of individueel gericht zijn. Ook kan het programma meer preventief of meer curatief van aard zijn. Op de site van School enVeiligheid kan men via de ‘wegwijzer programma’s sociale veiligheid’ informatie over de verschillende programma’s vinden. Zie hiervoor: Antipestprogramma’s - Pesten | NJi
Bron Nederlands Jeugd Instituut (NJI)
Tijdens deze week, juist nu we na de Zomervakantie allemaal weer op school zijn, gaan we ons samen inzetten om van de school een fijne, leuke, veilige plek voor iedereen te maken. Pesten hoort daar niet bij. Samen met jouw klas, het team en de hele school zorgen we voor een prettige manier van omgaan met elkaar en een goede, positieve sfeer! We zijn daarom echt: Samen aan zet!
Een belangrijk gebied waar pestgedrag tegenwoordig veel plaatsvindt is online, en dan vooral op de diverse social media zoals Instagram, SnapChat, TikTok en in app-groepen (What's App, Messenger, Telegram), fora en chatrooms. Het cyberpesten krijgt extra aandacht aangezien veel pestgedrag zich verschoven heeft naar het digitale en zich veelal onttrekt aan het zicht van leraren en ouders. Met deze lesbrief kunt u in de ‘Week Tegen Pesten’, maar uiteraard ook gedurende het gehele jaar, alvast goed aan de slag!
Beau werkt als PhD Wetenschappelijk adviseur data & onderzoeker pesten bij de Rijksuniversiteit Groningen of download hem hier
Suggesties voor acties tegen pesten voor o.a. Stop Pesten Nu Helden
zie voorbeelden cartoon 1, cartoon 2, cartoon 3 of cartoon 4
- 'Stop Pesten Nu Held' Spreekbeurt of werkstuk over Pesten of Online Pesten (Cyberpesten)
zie voorbeeld Spreekbeurt of de tips voor een spreekbeurt - ....... of iets anders
Behandel iedereen met respect!
- Stop & denk na voordat je zegt of doet iets dat iemand zou kunnen kwetsen.
- Voordat je iets zegt kan je aan jezelf vragen: Hoe zou ik het vinden als iemand dit tegen mij of mijn beste vriend/vriendin zegt? Als jij of jouw vriend/vriendin dit niet leuk zouden vinden dan weet je zeker dat iemand anders dit ook niet leuk vindt.
- Wees aardig voor elkaar
- Als je niks aardigs weet te zeggen, zeg dan liever niks
- Als je merkt dat jij gemeen wil gaan doen naar iemand, zorg voor leuke afleiding bij jezelf: Een spelletje spelen, TV kijken, of praten met een vriend.
- Praat met een volwassene die jij vertrouwt. Vraag hulp om op leuke manieren vrienden te maken of anderen te helpen.
- Iedereen is anders. Niemand is beter of slechter, gewoon anders.
- Als je denkt dat je iemand in het verleden hebt gepest biedt dan je excuses aan. Hierdoor gaat gaat de pijn van de ander niet weg maar het is wel fijn om te horen als je pester nu snapt dat het niet goed was om je te pesten.
- Voor een pestkop is dit goed om te weten: Als je iemand pest dan zegt dit alleen iets over jou! "Wie/wat je pest ben je zelf". Het zegt nooit iets over diegene die jij pest.
Wij zeggen 'Stop Pesten Nu'! Wat doe jij? 
- Jij hebt de keuze om te stoppen met pesten.
- Jij hebt de keuze niet mee te lopen.
- Jij hebt de keuze door er iets van te zeggen als je het ziet gebeuren.
- Jij hebt de keuze om iemand te helpen die gepest wordt.
- Jij hebt de keuze om in te grijpen als je ziet dat het gaat om een situatie om meerdere personen/kinderen tegen één zijn.
- Jij hebt de keuze als je iemand in de pauzes altijd alleen ziet zitten door erbij te gaan zitten, met hem of haar te gaan praten of in gesprek te gaan.
- Jij hebt de keuze om andere kinderen/personen te laten zien dat het echt niet cool is om te pesten.
- Jij hebt de keuze door niet langer weg te kijken als je ziet dat er gepest wordt.
- Jij hebt de keuze te melden dat iemand in jouw team/klas gepest wordt en hulp voor die persoon te zoeken.
Kortom ...
Jij hebt de keuze
Kom ook in actie! Laat zien dat jij ook tegen pesten bent! Stuur campagne/actie/foto naar ons op (posters, gedicht, foto's, youtube, tekening, verhaal en nog veel meer) en misschien nemen wij jou actieproduct in onze Landelijke Campagne op. Onze Redactie kan je het beste per mail bereiken op redactie@stoppestennu.nl en de Ik STOP pesten nu armbanden zijn hier te bestellen.
Onderzoek laat zien dat pesten aanpakken in het voortgezet onderwijs veel lastiger is dan in het basisonderwijs.
Waarom is dat zo ingewikkeld?
Bij pesten zijn er verschillende rollen die leerlingen kunnen innemen: pester, assistent, meeloper, buitenstaander, slachtoffer en verdediger. Dit laat zien dat pesten een groepsproces is en niet alleen een fenomeen tussen pesters en slachtoffers. De oplossing voor pesten ligt dus ook bij de groep als geheel. In het voortgezet onderwijs blijft het een grote uitdaging om invloed uit te kunnen oefenen op de groepsdynamiek. Dat heeft verschillende redenen.
Leerlingen in het voortgezet onderwijs komen allereerst op de leeftijd dat ze meer behoefte hebben aan autonomie en sociale status. Leeftijdsgenoten worden hierdoor belangrijker en de rol van volwassenen wordt juist minder belangrijk. Het is dus moeilijker voor docenten om het groepsproces te begeleiden. Leerlingen zoeken het liever zelf uit. Hierdoor verandert de groepsdynamiek.
Jongeren vertonen meer normoverschrijdend, antisociaal gedrag om te laten zien dat ze volwassen zijn. Voor docenten is het de uitdaging om dit gedrag niet de norm te laten zijn.
Daarnaast beïnvloeden jongeren elkaar sterk. Het is op de middelbare school makkelijker om gelijkgestemden te vinden die een sterk front vormen dat de groepsdynamiek niet ten goede komt.
Gedrag verandert in het voorgezet onderwijs, dat zie je ook terug ook bij pesten. Directe (zichtbare) vormen van pesten zoals slaan en uitschelden komen steeds minder voor. Indirecte (minder zichtbare) vormen van pesten, zoals buitensluiten en cyberpesten, juist meer. Deze vormen van pesten zijn complexer omdat leerlingen meerdere rollen kunnen vervullen.
Indirecte vormen van pesten nemen toe in het voortgezet onderwijs. Voor docenten is dit gedrag lastiger te signaleren.
De manier waarop middelbare scholen zijn georganiseerd maakt het ook ingewikkelder dan op de basisschool. Klassen in het voortgezet onderwijs wisselen vaak qua samenstelling, dat maakt het onduidelijk wat nou ‘de groep’ is. Daarnaast staan in het voortgezet onderwijs meerdere docenten voor de klas. Over het algemeen zijn meer vakinhoudelijk gericht en hebben ze minder aandacht hebben voor de groepsdynamiek. De meest aangewezen persoon voor het begeleiden van het groepsproces in het voortgezet onderwijs is de mentor. Maar deze is vaak beperkt ingeroosterd.
In het voortgezet onderwijs is de verantwoordelijkheid voor het begeleiden van de groepsdynamiek en het aanpakken van pestsituaties verdeeld over meerdere medewerkers. Het is onduidelijk wie de regie heeft of moet hebben.
In het voortgezet onderwijs blijft het voor docenten daarom een grote uitdaging om invloed uit te oefenen op de groepsdynamiek. De docent heeft handvatten nodig om, net als op basisscholen, van de klas weer een groep te kunnen maken. Mijn onderzoek richt zich hier de komende jaren op. Om alvast één handvat te bieden kunt u hieronder een werkvorm downloaden gericht op het verbeteren van de groepsdynamiek: de lijnoefening.
Auteur Elsje de Vries, MSc
Promovenda Rijksuniversiteit Groningen.
Doet onderzoek naar een nieuw anti-pestprogramma voor het voortgezet onderwijs
“Pesten is geen probleem tussen twee individuen, maar heeft alles te maken met groepsdynamiek”
Maar hoe werkt groepsdynamiek en welke behoeftes gaan daaronder schuil? Door als leerkracht daarvan kennis te hebben helpt het je om kinderen samen het pesten te laten aanpakken. In deze blog deel ik kennis uit onderzoeken en geef ik tot slot wat tips.
Wie groepsgedrag wil begrijpen, kan het beste een tijdje (letterlijk) “aapjes kijken”. Apen gedragen zich, net als mensen, op twee manieren. Ze zitten ten eerste dicht bij elkaar en zorgen voor elkaar (affectie), maar er heerst ondertussen ook voortdurende strijd om populariteit (status): denk aan de bekende apen op de apenrots.
Die twee gedragingen noemen we horizontale (affectie) en verticale (status) relaties. Die relaties zijn voortdurend met elkaar in interactie en dat heet groepsdynamiek. Pesters willen hun status verhogen door op de figuurlijke apenrots omhoog te klimmen. Ze blijven ondertussen ook zoeken naar affectie van hun vrienden. Klasgenoten krijgen affectie van het slachtoffer wanneer ze hem of haar helpen, maar verliezen daarmee soms wel hun status.
Groepsdynamiek zit diepgeworteld in onze natuur: het komt voort uit twee fundamentele behoeften die ons vroeger hielpen te overleven. We willen affectie, dus erbij horen en verzorgd worden, maar ook uitblinken: de strijd winnen. Die behoeften zijn zo sterk, dat hersenscans zelfs laten zien dat als mensen sociale pijn hebben door bijvoorbeeld afwijzing of buitensluiting, dezelfde hersengebieden actief zijn als bij het voelen van fysieke pijn.
“Gepest worden door buitensluiten doet dus écht pijn”
Kunnen we pesten dan wel aanpakken zonder onze genen of hersenstructuur te veranderen?
In groepen bestaat vaak een ongeschreven regel (“norm”) dat pesten stoer is. Door ervoor te zorgen dat de groep het stoerder gaat vinden om elkaar te helpen dan om te pesten, hebben pesters minder reden om te pesten. Ze krijgen er dan geen status of affectie meer. Door elkaar te helpen krijgen ze dat wel.
Zo’n klimaat kunnen we bereiken door te werken aan de groepsdynamiek en de onderliggende norm in de groep. Hieronder staan een paar tips voor leerkrachten. De leerkracht doet dit niet alleen, maar met de groep.
“Om te pesten heb je de groep nodig, om het op te lossen ook!”
Tips voor leerkrachten om aan een fijne groep te werken
- Werk preventief aan een positieve groepsnorm. Start het schooljaar door samen met de groep afspraken te maken over hoe je met elkaar omgaat en hang die afspraken zichtbaar op in de klas. Regels zoals “Wij komen voor elkaar op” en “We stoppen pesten” kunnen de norm al beïnvloeden.
- Als leerkracht ben je het rolmodel en geef je tegelijkertijd de groep ook verantwoordelijkheid. Handel consistent naar de afspraken die je samen hebt gemaakt. Daarin ligt de nadruk niet op het straffen van pesters, maar op samen praten over wat er wel en nog niet goed gaat. Hoe kan de groep verantwoordelijkheid nemen om problemen op te lossen? Jullie hebben samen de afspraken gemaakt, dus kunnen ook samen naar handelen.
- Werk structureel aan monitoring van het klassenklimaat. Daarmee check je je eigen observaties, want groepsgedrag vindt vaak plaats buiten je zicht. De monitor geeft zicht op wat er misgaat in de klas (pesten), maar ook wat er goed gaat (wie helpen elkaar?). Ook kan de monitor je helpen om te reflecteren op je handelingen: werkte mijn aanpak, is de sfeer verbeterd? Zo blijf je structureel werken aan een veilig groepsklimaat.
1 In deze TEDx talk vertelt Kris van der Veen wat een kleine actie al kan doen tegen pesten.
2 In het artikel Pesten als groepsproces van Gijs Huitsing, Matty van der Meulen en René Veenstra lees je meer over de rol van de groep.
Auteur Tessa Kaufman
MSc.Promovenda Rijksuniversiteit Groningen
Doet onderzoek naar persistent slachtofferschap van pesten)
Bron: De jaarlijkse Week tegen Pesten is een initiatief van het Ministerie van Onderwijs dat wordt vormgegeven binnen Stichting School & Veiligheid (Pestweb)
Jij kan ook een 'Stop Pesten Nu Held' zijn. Gewoon door het verschil te maken en te zeggen: Stop Pesten Nu! net als al deze Bekende Nederlanders en Ambassadeurs die het oranje 'Ik STOP pesten nu' armbandje dragen. Pesten is te stoppen en het begint bij jou en mij.
Wat kan je doen als Stop Pesten Nu Held?
Als jij zegt: Ik STOP pesten nu! dan betekent dit niet dat je er altijd tussen moet springen. Het is altijd van belang dat je eerst kijkt of het veilig is om te reageren. Is het niet veilig, probeer dan hulp te zoeken of halen (ouders, opvoeders, vrienden, collega's) of houdt het slachtoffer in de gaten en vang hem/haar op zodra je kunt. Een kleine glimlach, een helpende hand betekent zoveel voor een slachtoffer, je voelt je dan niet helemaal alleen meer staan. Ookal is het probleem dan nog niet direct opgelost, het is dan in ieder geval een klein begin. Een begin naar een oplossing waar pesten wordt gestopt. Jij kan het verschil maken. Dus kom in actie en zeg tegen jezelf: Ik STOP pesten nu!
Ik twijfel soms is het pesten ja of nee?
Het antwoord is simpel ... voelt het goed wat je ziet? Of niet?
Ik twijfel ja/nee ...
Je twijfelt doordat je van binnen een onprettig gevoel krijgt, je ziet dingen waarvan je denkt dit vind ik niet leuk of dit ziet er niet fijn uit. Daar komt onze twijfel vandaan, wij vragen ons op dat moment af klopt het wat er gebeurd. Eigenlijk alleen al het feit dat wij hierover twijfelen zegt ons dan dat wij iets signaleren wat wij niet fijn vinden en als je iets niet fijn vindt dan is het antwoord: ja dit is pesten
Want als iedereen het nu leuk zou vinden en iedereen geniet, en om de beurt maken jullie grappen over elkaar dan voelt de sfeer en alles goed en voelt alles fijn en dan is het plagen.
Als ik het grappig bedoel, is dit dan pesten?
De ontvanger bepaalt of het plagen of pesten is. Dus ook al zou ik iets nog zo grappig hebben bedoeld als diegene waar ik dit tegen zeg dit niet leuk vindt dan heb ik hem of haar gepest.
Peter Aerts, Afrojack, Sander Boschker, Armin van Buuren, Edwin Evers, Angela Groothuizen, Bennie Jolink, Frans Timmermans en nog vele andere bekende Nederlanders vinden ook dat pesten moet stoppen en zeggen: Ik STOP pesten nu!
Durf jij het ook net als alle BN'ers pesten te stoppen? Kom in actie en zeg: Ik STOP pesten nu! Wat doe jij?
Laat zien dat jij een 'Stop Pesten Nu Held' bent door in actie te komen:
Kom ook in actie! Laat zien dat jij ook tegen pesten bent! Stuur campagne/actie/foto naar ons op (posters, gedicht, foto's, youtube, tekening, verhaal en nog veel meer) en misschien nemen wij jou actieproduct in onze Landelijke Campagne op. Onze Redactie kan je het beste per mail bereiken op redactie@stoppestennu.nl en de Ik STOP
2020 - overzicht Week tegen Pesten met Les(Materiaal) Nationaal en Internationaal
* Lesm
YouTube kanaal bij de afspeellijst Liedjes