Kenniscentrum Pesten op het Werk voor HR managers en afdelingen

Hoe kom je pesten op jouw werkvloer op het spoor? En wat kan je eraan doen, vooral om het te voorkomen? Pesten op het werk aanpakken, doe je met de hele organisatie. Maar HR is heel goed geplaatst om het voortouw te nemen. Door mee te bouwen aan een beleid en een open, positieve cultuur. Door leidinggevenden en teams met opleidingen, ideeën en concrete tools te inspireren en te begeleiden. Ga aan de slag door de juiste vragen in de organisatie te stellen.

Wat zijn de risico’s die ongewenst gedrag in de hand werken?

De belangrijkste risico’s zijn:

Weinig vrijheid van werknemers in het primaire proces. Een tekort aan vrijheid om zelf het werk in te delen in combinatie met een hoge werkdruk, blijkt een voorspeller te zijn van pesten op het werk.
Als alleen output telt en de menselijke factor verwaarloosd wordt. Als de mensen alleen een productiemiddel zijn, moet je niet raar opkijken als medewerkers elkaar ook als een object gaan behandelen. Een regelmatig ingepland werkoverleg blijkt pestgedrag te voorkomen.
Een autoritaire of onvoorspelbare stijl van leidinggeven. Een intimiderende, discriminerende leidinggevende creëert medewerkers die zich net zo opstellen. Een autocratische stijl (‘je doet wat ik zeg, omdat ik het zeg’) en een onvoorspelbare of een ongeïnteresseerde houding van leidinggevenden – waarbij toezicht grotendeels ontbreekt – zijn een voedingsbodem voor pesten. Een coachende leiderschapstijl kan juist bijdragen aan een goede werksfeer.
Werken buiten kantoortijden. De sfeer is dan vaak losser, grenzen vervagen en de kans op grensoverschrijdend gedrag neemt toe.
Onduidelijke taakomschrijvingen vormen een voedingsbodem voor pestgedrag en leiden vaak tot conflicten over verantwoordelijkheden die vervolgens ontaarden in ruzies en grensoverschrijdend gedrag.
Onduidelijkheid over de toekomst. Bedrijven hebben er, bijvoorbeeld bij een reorganisatie, nog wel eens moeite mee om duidelijkheid te geven over de koers die de onderneming gaat varen.

► Lees meer het potentieel voor pesten op het werk identificeren

► Lees meer Hoe te reageren op een melding van pesten op het werk

Tip * Toolkit Een goede werksfeer, laten we dat zo houden

* Goede voorbeelden van interventies bij pesten op het werk Prima EF Consortion

Basis Inspectie Module (BIM) Arbozorg Onderdeel: RI&E, Basiscontract en Deskundige Bijstand

Korte film 'Geen Dienst'

Deze korte film gaat over Hans (Sander Janson) hij werkt als Unit Manager bij een bedrijf en hij krijgt een nieuwe leidinggevende waardoor zijn werkplezier enorm veranderd. Onze Ambassadeurs Joep Sertons (Regisseur) en Sander Janson (Hans) maakten voor Stichting Stop Pesten Nu en Stichting Pesten op de Werkvloer deze film om pesten op het werk uit de taboesfeer te halen. Wat viel jou op in bovenstaande film? Mocht de video hierboven niet werken of niet zichtbaar zijn bekijk hem dan via deze link.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Hoe een werknemer zich voelt op de werkvloer, heeft niet alleen invloed op zijn functioneren, maar ook op zijn gezondheid. Als werkomstandigheden, zoals de psychische druk en de omgang met anderen, niet goed zijn, kan er werkstress ontstaan. Ook wel psychosociale arbeidsbelasting (PSA) genoemd.

Factoren die PSA en daarmee mogelijk ook werkstress kunnen veroorzaken, zijn bijvoorbeeld:

agressie en geweld
arbeidsdiscriminatie
pesten
seksuele intimidatie
werkdruk

PSA kan leiden tot gezondheidsproblemen en ziekteverzuim en uiteindelijk tot langdurige uitval en mogelijk zelfs arbeidsongeschiktheid. Werknemers die te maken hebben met PSA raken gedemotiveerd. Als zij uitvallen, is de stap terug naar werk extra moeilijk. Voor de werknemer is dat een hele vervelende situatie. En het kost u als werkgever veel geld.

Wat kunt u doen tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA)?

Als werkgever moet u beleid vaststellen om PSA tegen te gaan. Dat staat in de Arbowet. Doet u dat niet, dan kan de Nederlandse Arbeidsinspectie maatregelen nemen. Uiteindelijk kunt u zelfs hoge boetes krijgen.

Beleid tegen PSA ontwikkelt u op basis van de Risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E). Daarin beschrijft u in welke situaties uw werknemers last kunnen krijgen van PSA. Vervolgens achterhaalt u oorzaken en treft u aan de hand van een plan van aanpak treffende maatregelen en evalueert of deze het gewenste effect hebben.

Tip * Plan van Aanpak RI&E Downloaden

* Mogelijke vragen voor MTO en RI&E om pesten op het werk te monitoren TNO

Voorbeelden van maatregelen tegen PSA:

een vertrouwenspersoon benoemen
uw werknemers voorlichten over PSA
verdiepende onderzoeken naar werkdruk laten uitvoeren
een gedragscode en een klachtenprocedure opstellen
voorkomen dat de werkdruk te hoog wordt

Geven wij welzijn een belangrijke plek binnen onze waarden?

Werk mee een duidelijk welzijnsbeleid uit en laat dat naar de verschillende lagen van je organisatie doorsijpelen.

Chahida Azzarouali, onderzoekster WOS (KU Leuven): ‘In organisaties die veel waarde hechten aan welzijn zien we dat het veel gemakkelijker is om pesten aan te kaarten en dat er ook effectief oplossingen komen.’

Hebben wij de gedragsregels afgesproken (ook online)? Wordt hier ook op toegezien, o.a. met sancties?

Laat teamleden zelf afspraken maken en een gedragscode vastleggen: zo gaan wij met elkaar om en pesten kan niet in ons team.

Tip

* zie voorbeeld pestprotocol Vlietland Ziekenhuis Aanpak Pesten, terug naar Respect

* Modelgedragscode CAO Wsw Model voor een gedragscode is ontwikkeld door sociale partners van de Collectieve arbeidsovereenkomst voor de sociale werkvoorziening SBCM

* lees Wat kunnen wij als organisatie doen tegen pesters op het werk?

Kent iedereen onze gedragscodes en hoe houden wij deze kennis 'levend' en up tot date in onze organisatie?

In dit richtlijnendocument Downloaden wordt een overzicht gegeven van de kernprincipes van ‘best practice’ met betrekking tot interventies bij geweld op het werk door derden (geweld door klanten) en pesten (mobbing) zoals gedefinieerd binnen het Europees kader voor de aanpak van psychosociale risico’s (PRIMA-EF). Het doel is om organisaties, sociale partners en experts die een dergelijke interventie op Europees of internationaal niveau willen implementeren een referentiepunt te bieden.

Benaderingen voor de preventie van geweld en pesten op het werk

Bij benaderingen voor de aanpak van psychosociale risico’s wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen benaderingen die zijn georiënteerd op de organisatie, de taak of het individu. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende fases van preventie, namelijk primaire, secundaire en tertiaire preventie.

Primaire interventies zijn per definitie proactief en gericht op het verkleinen van de kans op geweld of pesten op het werk. Hiertoe behoren bijvoorbeeld beleid en plannen van aanpak gericht op het bestrijden van pesten, het registeren van geweldsincidenten en het herinrichten van de psychosociale werkomgeving. Secundaire interventies zijn tijdige reacties gericht op de ontwikkeling van vaardigheden van werknemers om met psychosociale risico’s om te gaan. Interventies bij geweld of pesten kunnen bijvoorbeeld trainingen, personeelsenquêtes of conflictoplossingen zijn. Tertiaire interventies zijn gericht op het beperken en herstellen van schade als gevolg van pesten en geweld. Daartoe behoren bijvoorbeeld bedrijfsovereenkom- sten, maar ook nazorg, counseling en therapie.

Pesterijen en geweld door derden zijn multidimensionale verschijnselen. Om pesterijen en geweld op het werk te voorkomen en te beperken is een integrale benadering nodig met acties op individueel niveau, functieniveau, organisatie niveau en sociaal niveau. Een preventieve aanpak dient daarbij prioriteit te krijgen.

De planning van interventies dient te worden gebaseerd op kennis over de oorzaken en escalerende aard van pesten en geweldsituaties, opgedaan uit onderzoek of op basis van wetenschappelijke theorieën.
Er moet een goed uitgevoerde situatieanalyse of risico-inventarisatie aan de interventie ten grondslag liggen.
Interventies moeten worden toegespitst op de specifieke problemen en behoeften (bijvoorbeeld aan training) van de betrokken organisaties en personen.
Het is van cruciaal belang dat leidinggevenden de doelstellingen en implemen- tatie van interventies steunen en faciliteren.
Iedereen die is betrokken bij een interventie moet eigenaar zijn van het proces. Personeel gespecialiseerd in gezondheid en veiligheid op het werk vormt een goede partner om mee samen te werken, evenals vakbonden.
Er dient een evaluatiestrategie te worden ontwikkeld die duidelijk is gekoppeld aan de beschreven doelen van de interventie en de gesignaleerde problemen.
De interventie moet worden geëvalueerd aan de hand van diverse methodes (bijvoorbeeld enquêtes of (groeps-) gesprekken). Welke er precies worden gebruikt is afhankelijk van de omvang en de beschikbare middelen van het bedrijf.
Ook de kwaliteit en effectiviteit van de implementatie van de interventie moet systematisch worden beoordeeld.

Lees verder >> Goede voorbeelden van interventies bij geweld en pesten op het werk van Prima EF Consortium Downloaden Tip

Voor HRM & Personeelszaken | Pesten op het Werk