Gefeliciteerd met je verjaardag! Hier een lelijke foto van jezelf

Instagram Scholieren krijgen op hun verjaardag lelijke foto’s van zichzelf te zien op Instagram. Geintje van klasgenoten. Het lijkt pesten, maar het is juist aardig bedoeld. „Je doet het om te laten zien dat je om diegene geeft.”

Vorige week was Marley uit Amsterdam jarig. Ze werd veertien. Op Instagram deelden vrienden voor de gelegenheid lelijke, onflatteuze foto’s die ze gedurende het jaar hadden verzameld. Foto’s waarin Marley zichtbaar ongemakkelijk in de camera staart, onscherpe foto’s, foto’s van onderaf, waarbij je zo haar neus in kijkt. „Maak er een superleuke dag van Marley!”, schrijft Ilja Mouthaan (13) onder zijn collectie awkward plaatjes van zijn vriendin. „En eerlijk: ik heb je gespaard, ik heb nog veel ergere foto’s.”

Op het eerste gezicht lijkt het een vorm van online pesten: lelijke foto’s van iemand delen met al je volgers, en dat ook nog op iemands verjaardag. Maar niets is minder waar, verzekeren de vrienden van Marley. ‘Birthdayposts’ zijn juist het ultieme blijk van vriendschap.

„Je doet het om te laten zien dat je om diegene geeft”, zegt Nadia (14, haar ouders hebben liever niet dat haar achternaam in de krant komt). „Het hele jaar ben je bezig grappige foto’s van je vrienden te verzamelen. En op een verjaardag maak je daar een selectie van.” Hoe beter bevriend je met elkaar bent, hoe meer foto’s je hebt om te delen.

De birthdaypost is het nieuwste fenomeen op het digitale schoolplein van de sociale media. Eerder al was taggen een belangrijke manier om te laten zien met wie je goed bevriend bent – en met wie niet. Het principe: je tagt iedereen die je kent in een selfie, maar allemaal op verschillende plaatsen. Een tag in je ogen is voor je beste vriendinnen, een tag in de hoek van de foto is voor de ‘overige’ mensen.

De birthdaypost werkt volgens een enigszins vergelijkbaar mechanisme. „Hoe meer vrienden je hebt, hoe meer posts”, zegt Leila Hak (14) – ook bevriend met Marley. Nadia: „Birthdayposts doe je eigenlijk alleen voor echt goede vrienden. Als ik iemand niet zo goed ken, feliciteer ik die alleen met een bericht in mijn stories” – de optie op Instagram waarbij beelden maar 24 uur blijven staan en niet op je profiel verschijnen.

Volgens Ilja is het uploaden van birthdayposts „een soort vrijgezellenfeestje voor middelbare scholieren”, er gelden vergelijkbare ongeschreven regels voor. „Als iemand jou een birthdaypost geeft, doe je het sowieso terug. En als iemand van tevoren zegt dat hij of zij het echt niet wil, doe je het niet.” Marley (ook haar ouders hebben haar achternaam liever niet in de krant) vindt het in elk geval geen probleem. Ze kon er wel om lachen, zegt ze.

Een onbegrijpelijk fenomeen

Voor veel ouders zijn de birthdayposts – zoals zoveel onderdelen van de digitale leefwereld van hun kinderen – een behoorlijk onbegrijpelijk fenomeen. „Ik kende deze trend nog helemaal niet”, zegt Adrie Mouthaan (52), vader van Ilja. Renske Cramer (50), de moeder van Marley, had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord. Maar onlangs sprak ze een andere moeder die zich zorgen maakte over de birthdayposts: was dit geen vorm van pesterij? „Maar later legde Marley uit dat het gewoon voor de lol is, en niets om je zorgen over te maken.”

Cramer heeft zelf ook Instagram, maar volgt haar dochter niet. Dat is uit respect voor haar privacy, zegt ze. „Ik wilde vroeger ook niet dat mijn ouders alles zagen wat ik deed.”

„Ik volg mijn kinderen wel op Instagram”, zegt Ilja’s vader. „Maar natuurlijk alleen de accounts die ze willen laten zien. Dikke kans dat ze nog een schaduwaccount hebben waar ze van alles op zetten dat ze voor mij verborgen willen houden.” Ilja laat desgevraagd weten maar één account te hebben.

Waar tieners zich bezighouden met de birthdayposts, heeft eigenlijk elke generatie zijn eigen online felicitatie-etiquette. Dertigers, veertigers en alles daarboven maken – als ze online feliciteren – vaak gebruik van Facebook of WhatsApp. Op Facebook krijg je vanzelf een melding als een van je vrienden jarig is, even snel ‘hartelijk gefeliciteerd’ schrijven is dan zo gepiept. Op WhatsApp barst het feliciteren vaak los in appgroepen: als één iemand ‘gefeliciteerd!’ heeft gezegd tegen een jarige deelnemer, kan de rest natuurlijk niet achterblijven.

Belangrijk ritueel

Onder twintigers – zeker degenen die proberen voet aan de grond te krijgen als ‘influencer’ op Instagram – is het digitaal vieren van elkaars verjaardag al een belangrijker ritueel. Wie serieus bezig is met Instagram, post bij de verjaardag van een mede-Instagrammer een collage van gezamenlijke foto’s, eventueel met feestattributen als taarten en ballonnen – alles om er maar een zo fotogeniek mogelijk moment van te maken.

Ook hier is de tag weer belangrijk: de verwijzer naar de jarige. Via zo’n tag kunnen volgers doorklikken naar de pagina van de persoon in kwestie – en die eventueel ook gaan volgen. En wat is nou een beter verjaardagscadeau, van influencer tot influencer, dan extra volgers?

Wat opvalt: bij de ‘birthdayposts’ van wat oudere Instagramgebruikers gaat het om knappe en gezellige foto’s, terwijl de jongere kinderen vooral gebruik maken van lelijke, onflatteuze plaatjes. „Daar gaat het juist om”, zegt Leila. „Alles op Instagram is altijd al zo mooi, juist op die dag deel je minder knappe foto’s van iemand.” Nadia: „Op iemands verjaardag kan dat. Want iemand heeft dan toch wel een leuke dag.”

Zijn deze kinderen bezig met hun eigen, kleine verzet tegen de perfecte wereld van Instagram? Niet helemaal. Zodra de verjaardag voorbij is halen Nadia en Leila de lelijke foto’s van hun vriendinnen snel weer weg. „Ik ben wel blij dat die foto’s niet voor altijd blijven staan”, geeft Marley toe. En Nadia concludeert: „Ik wil wel een mooie Instagram.”

Bron NRC