Voor leerkrachten > Pesten aanpakken en herkennen in de klas

Pesten is een groepsprobleem

Kinderen zijn in hun proces naar volwassenheid op zoek naar grenzen. Die ruimte hebben ze nodig om te ontdekken waar maatschappelijke en persoonlijke grenzen liggen en hoe je daarmee omgaat. In elke groep zijn normen, waarden, regels en overtuigingen en ontstaat er een hiërarchie. In het geval van gezond groepsgedrag zal iemand met afwijkend gedrag terechtgewezen worden met de bedoeling om diegene bij de groep te houden. Als iemand bij afwijkend gedrag wordt terechtgewezen met de bedoeling hem buiten de groep te zetten, dan kun je spreken van een sociaal onveilige groep. Voor iedereen in de groep is het dan onveilig, niet alleen voor degene die gepest wordt. Degenen die pesten moeten hun positie zien te behouden en zij hebben daarvoor bevestiging nodig van groepsleden. Degenen die mee lachen of zich op de achtergrond houden zijn bang zelf mikpunt te worden van het pesten. De verschillende rollen liggen namelijk niet vast. Wie in een groep gepest is, kan zelf pestgedrag gaan vertonen om te voorkomen weer de zondebok te worden.

► Leraren ervaren een van de hoogste niveaus van pesten op het werk - nieuw ABC-onderzoek

Kenmerken van normaal groepsgedrag

• Het corrigeren van elkaar als iemand zich niet gedraagt volgens de groepsregels
• Bij het corrigeren de intentie te hebben om de groep bij elkaar te houden

Herken onveilig groepsgedrag

• Als groepsleden elkaar corrigeren op regels of normen die arbitrair zijn en die steeds weer ongunstig uitvallen voor het gedrag of het uiterlijk van een bepaalde klasgenoot
• Als je gedrag ziet dat is gericht op het vasthouden of versterken van de eigen positie in de hiërarchie
• Als je ziet dat degenen die afwijken of zich niet kunnen verweren buiten de groep worden gezet

Tip!  Adviezen van jongeren hoe te reageren bij pesten

Wat kan ik doen als? 

Pesten onder jongeren is een groot probleem dat ernstige gevolgen voor het welzijn van alle betrokkenen. Vijf jaar lang deed Beau Oldenburg van Rijksuniversiteit Groningen met een heel team onderzoek naar pesten op basisscholen. Ze maakte gebruik van data van 10.000 leerlingen van tientallen scholen. Leerkrachten kunnen echt het verschil maken als het gaat om het aantal gepeste kinderen in de klas, maar zij niet altijd volledig toegerust zijn om het pesten ook daadwerkelijk aan te pakken.

Oldenburgs conclusie is heftig."Leraren en scholen doen heel erg hun best om het pesten aan te pakken, maar het lukt ze in veel gevallen niet. Dat komt absoluut niet omdat leraren incapabele mensen zijn, dat komt omdat pesten heel complex is. Het gebeurt vaak stiekem en de kinderen die gepest worden, praten er vaak niet over. Dat maakt het ontzettend moeilijk om het aan te pakken."

Leerkrachten koesteren soms incorrecte opvattingen over pesten

Zo verklaarden sommige leerkrachten dat zij het gemakkelijk vonden om pesten onder hun leerlingen aan te pakken, terwijl er in die klassen juist veel gepeste leerlingen bleken te zijn. Daarnaast leken de leerkrachten niet goed te weten wat pesten precies inhoudt. Zij herkenden sommige leerlingen die beweerden gepest te worden niet als slachtoffers. Daarnaast bestempelden zij leerlingen die volgens hun zelf-rapportages niet gepest werden juist wél als slachtoffers.

Er blijken er in de praktijk binnen scholen vele misverstanden over pesten te zijn, dit zijn de meest voorkomende

  * Elke leraar zou zich er van bewust moeten zijn: dat in iedere klas wordt gepest.

  * Leraren die zeggen dat in zijn of haar klassen niet wordt gepest hebben vaak ongelijk blijkt uit alle onderzoeken.

  * Pesten is subjectief, een gevoel. En dat gevoel wordt vaak niet herkend door leraren.

 

Ook blijkt uit de onderzoeken dat pesten (in tegenstelling tot wat eerder werd gedacht):

  * niet een interactie tussen alleen pester en slachtoffer is,

  * maar een complex sociaal verschijnsel is waarbij leerkrachten en klasgenoten een belangrijke rol spelen, een groepsproces. 

​Lees meer over dit onderzoek 'Aantal gepeste leerlingen per klas: leerkracht maakt het verschil' van de Rijks Universiteit Groningen (RUG) Rene Veenstra en Beau Oldenburg.

"De stoere en slimme jongens van de klas waren de pestkoppen. En enkele meelopers. Steven wou alles zelf oplossen: duwen, trekken, terugslaan. Maar dat lukte niet. Hij werd stiller in de klas en banger. Ik had het niet gezien. " 

Luc (leraar)
Lees het artikel van leraar Luc: "Ik had het niet gezien" 

 

​In de klas

• 25 Manieren voor de leerkracht om te vragen hoe het online was

• Aandacht besteden aan de kansen en risico's van digitale media in mijn lessen. Hoe pak ik dit aan?  

• Brutaal, boos of agressief gedrag op school

• Chaos in de klas

• Gedragsproblemen in de klas

• Gedragscode social media W.A.C.H.T.

• Gedragsafspraken (omgangsregels) online en offline voor VO en MBO

• In mijn klas wordt niet gepest

• Jouw 1e reactie bij pesten in de klas

• gratis (Les)Materialen & Lesideeën over pesten & cyberpesten (online pesten) 

• Klasindeling maken (snel, makkelijk met gratis tools) + welke klasindeling is het beste

• Klasregels met effect

• Lastig gedrag, wat doe je daarmee?

• Lessen en leeromgevingen om de groep positief te beïnvloeden 

• Moeilijke klas naar een aangename klas hoe doe je dit

• Omgaan met pestgevallen in je klas 

• Online pestkop Één van mijn leerlingen is een online pestkop - Wat nu?

• Online gepest Één van mijn leerlingen wordt online gepest.- Wat nu?

• Oplossing voor pesten ligt bij de groep Voortgezet Onderwijs

• Pesten aanpakken is een complex probleem - video Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Welzijn

• Pestgedrag in de klas, zo ga je ermee om 

• Scholieren vertellen wat zij een goede leraar vinden
   
• Time out protocol
   
• Time out stappenplan
   
• Time out, vormen van time out
   
• Waarom leerlingen niet altijd luisteren

• Wat kun je doen als er in jouw klas gepest wordt?

​Overal waar GEEN TOEZICHT is ...

... wordt er gepest. Dit blijkt uit vele onderzoeken (zowel in het BO, VO, MBO en hoger onderwijs).  Om deze plekken op te sporen is het leuk om samen met een collega een rondje in en rondom school te lopen met de gedachte dat jullie de grootste etterbakken zijn van de school. Waar kunnen jullie zoveel mogelijk rottigheid uithalen zonder gezien te worden?

 

Jarenlang werd Laura (25) gepest en durfde ze dat niet te zeggen

Uit onderzoek blijkt dat ze niet de enige is. Eén op de drie kinderen vertelt nooit aan hun leraar of ouders dat ze worden getreiterd, geplaagd en uitgesloten. Beluister haar verhaal in onderstaande video of via deze link.

"Na schooltijd spraken we af; op school wilden klasgenootjes niet met mij gezien worden."​

Op welke plekken wordt het meest gepest?

Vraag aan je leerlingen:

"Wie kan binnen 30 seconden twee of meer plekken noemen waar mensen gepest worden waar de juffen en meesters niks van weten?" 

Dit zijn de antwoorden die wij standaard van leerlingen krijgen ... 

• Schoolplein (achter muurtjes, heuveltjes waar je vanaf het plein geen zicht op hebt)
  • Zorg dat de leerkracht als 1e op het plein is en daaarna pas de leerlingen.
  • Regel ook welke collega dan koffie of thee naar het schoolplein brengt.
• Fietsenstalling
• Gymzaal
  • Kleedkamers
  • Route van en naar de gymzaal
• Kapstokken & gang
  • Zorg dat bij binnenkomst van de school & klas dat de leerkracht goed zicht heeft op de gangen en kapstokken.
• Klaslokaal
  • Zorg er als docent voor dat jij altijd als eerste in het lokaal bent. DIt is voor slachtoffers ontzettend belangrijk, dit is voor hun de veilige houvast.
  • Als een docent (al is het maar een paar minuten) later is dan is er gedonder.

 

Voordat je tegengif bij pesten kan toedienen is het cruciaal om eerst 'de angel' eruit te halen ... 

Dit kan in drie stappen. Zorg ervoor dat iedereen in de school/organisatie, het gehele team, klas of groep in staat is om pesten te ...

Stap 1: Herkennen, wat is het? de rollen, vormen, verschil plagen en pesten.

Stap 2: Erkennen, het gebeurt dus ook hier bij ons in het team, klas, organisatie.

Stap 3: Aanpakken

 

Stap 1: Pesten herkennen

• Informeer iedereen met voorlichtingen (bijeenkomsten over Pesten (ongewenst gedrag): 
  1. De definitie van pesten
  2. Grijs gebied? Nee! Verschil tussen plagen & pesten.
  3. Waar kan je pesten aan herkennen, Vormen van Pesten & Meidenvenijn
  4. Pesten is een Groepsproces & Rollen binnen de groep bij pesten 

Geef aan dat jij pesten (ongewenst gedrag) niet tolereert! Zero tolerance (vanaf nu)!

• Stel duidelijke sancties op voor de pesters & meelopers;
• Pas deze sancties bij pesten (ongewenst gedrag) consequent toe. 

Consequent zijn, is noodzakelijk voor het succes ook op de lange termijn

Ieder mens heeft in een groepssetting duidelijk omlijnde regels & grenzen nodig. Dit draagt bij aan een gevoel van veiligheid en zekerheid. Door van regels af te wijken of sancties niet conseqent toepassen schep je onrust en verwarring = onveilig klimaat.

Stap 2: Erken Pesten, het gebeurt hier dus ook

Stap 3: Pak het pesten effectief aan

Iedereen is nu in staat het verschil tussen plagen en pesten te herkennen' (doordat zij inzichten hebben verkregen: verschil tussen plagen & pesten, de rollen, de vormen, de gevolgen in stap 1). Biedt ze vervolgens concrete adviezen & tips over 'hoe je pesten kan aanpakken', waardoor zij in staat zijn adequaat te reageren als pestgedrag wordt waargenomen. 

​Adviezen van Jongeren - Wat moet je wel én wat moet vooral jniet doen bij pesten. De acties (groen, geel, rood, blauw) zijn ingedeeld naar de mate van succes (wel / niet)  in combinatie met het risico (klein / groot).

 

Algemeen

Algemene basisinformatie: Wat is Pesten, Cijfers & Feiten, Definitie, Rollen , Vormen​

• Aanpakken van (klassiek)pesten binnen de school 

• Experiment (met planten) laat zien wat pesten met iemand doet

• Groepsproces bij Pesten

• Groepsdynamica in de klas 

• Hoe pestproof is jouw school?  

• Integrale schoolaanpak bij Pesten en Online Pesten | Adviezen op leerkrachtniveau

• Invloed leerkracht op pestgedrag

• Misverstanden over pesten

• Leraren doen te weinig tegen pesten: 'Ze durven het niet te zien'

• “Leraren, laat kinderen niet alleen bij pesterijen”

• Pesten herkennen, hoe doe je dat

• Pesten of sociaal onhandig 

• Preventie van pesten: van directeur tot wc​ ​

• Roddelen en buitensluiten: pesters populairder op middelbare school

• Rol van de leerkracht

• Signaleren van pesten

• Studie middag over pesten en/of online pesten

• Tieners over pesten 

• Tips tegen Pesten

• Top Tips for Teachers video

• Wat kan onze school doen ... 

  • ... om pesten te stoppen tussen leerlingen?

• Waarom niet alle leraren optreden tegen pesten

• TedTalk Beau Oldenburg She is not actually bullied!" Why bullying is a subjective phenomenon
  ​

  In deze TedTalk pleit Beau ervoor om bij pesten te focussen op hoe iemand pesten ervaart. De discussie of het wel/niet pesten is niet relevant, neem iemand die zegt dat hij gepest wordt altijd serieus. Uit onderzoek blijkt dat het ook niet uitmaakt of kinderen ‘echt’ gepest worden of niet: kinderen die het gevoel hebben gepest te worden, ervaren de negatieve gevolgen van het pesten, zoals angst en depressie. Dit laat zien dat pesten in sterke mate een subjectief verschijnsel is en dat de vraag of het wel ‘echt’ pesten is niet relevant is. “Oh, maar hij wordt niet ‘echt’ gepest!” Het is erg lastig om te bepalen of kinderen ‘echt’ gepest worden.

  Pesters gedragen zich strategisch en pesten alleen als volwassenen, zoals ouders, er niet bij zijn. Vooral subtiele vormen van pesten zijn voor buitenstaanders moeilijk te detecteren. Daarnaast houden kinderen die gepest worden dit vaak voor zichzelf omdat ze zich schamen of bang zijn voor represailles van de pesters. Het kan daardoor heel lastig zijn om te bepalen of iemand echt gepest wordt, en al helemaal als de betrokkenen (pester, slachtoffer, leerkracht en klasgenoten) allemaal wat anders zeggen.

 

​