Leraren doen te weinig tegen pesten: 'Ze durven het niet te zien'

Wordt je kind op school gepest? Dan heeft-ie weinig aan de leraar, want die weet vaak niet wat hij ermee aan moet. "Bovendien maakt de leraar het probleem kleiner."

Leraren doen te weinig tegen pesten: 'Ze durven het niet te zien'

Dat zegt Beau Oldenburg van de Rijksuniversiteit Groningen, die promotieonderzoek heeft gedaan naar de rol van de leraar bij pesten in de klas. De uitkomsten noemt ze zorgwekkend. Enquêtes onder 150 docenten en interviews met leerkrachten laten volgens Oldenburg zien dat docenten, ondanks training, niet op de hoogte zijn van hoe ze pesten eigenlijk moeten aanpakken.

De hoofdpunten:

Leraren vinden het lastig om het pesten te herkennen
Leraren maken het probleem in hun hoofd kleiner
Leraren zijn onvoldoende toegerust om pesten aan te pakken

De onderzoeker zegt dat de training die bestaat niet goed in de praktijk wordt gebracht. "Ze gaan er ten onrechte vanuit dat het slachtoffer het tegen ze zegt, maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet. Hierdoor wordt niet op tijd ingegrepen. Ook gebruiken ze geen effectieve methodes om het op te sporen."

Niet durven zien

Hoe komt dat? De grote media-aandacht voor pesten zorgt voor veel druk bij leraren, stelt Oldenburg. "Hierdoor is het voor velen heel moeilijk om toe te geven dat er in hun klas gepest wordt. Het kan zijn dat leraren het niet durven zien. Onbewust pesten wordt als 'niet écht pesten' aangemerkt. Eerder als een beetje plagen."

Bovendien maken leerkrachten het probleem 'kleiner in hun hoofd'. Zo bleek uit het onderzoek dat er meer slachtoffers waren in klassen van leraren die zeggen dat ze het pesten kunnen oplossen.

Niet uit te roeien

"Leerkrachten moeten beseffen dat pesten in elke klas voorkomt. Het is niet uit te vlakken. Het is niet de schuld van een leerkracht, maar dat ontslaat je niet van het feit dat je het verschil kunt maken", zegt Oldenburg.

Wat de docenten beter moeten doen? Ze moeten kinderen die bij ze komen met een pestklacht, altijd serieus nemen. "De leraar is degene die er iets mee moet. Ook al twijfel je aan het verhaal, dan heb je nog de plicht om het uit te zoeken. Kinderen die het aangeven, hebben altijd die beleving. Daarnaast moeten ook de signalen van ouders en vrienden serieus genomen worden. Kinderen ontkennen het namelijk nog weleens."

Onbewaakte momenten

Oldenburg geeft als advies dat er altijd iemand in de buurt van de kinderen moet zijn. Er moeten zo min mogelijk onbewaakte momenten zijn. Dus is het zaak om ook in de pauzes op het schoolplein te surveilleren. "Blijf goed opletten en luister naar de signalen."

Zorg voor positieve groepsvorming, zegt de onderzoeker. "Iedereen schiet meteen in de kramp bij pesten, maar ik denk dat de oplossing niet ligt in een harde aanpak door bijvoorbeeld een pester van school te sturen. Daarmee houdt het pesten niet op. Beter is om in samenwerking met alle betrokkenen tot een oplossing te komen."

'De leraar keek weg'

Timo zit door zijn autisme op het speciaal onderwijs. Zijn vader, Remy Helmhout uit Breda, herkent de uitkomsten van het onderzoek. "Timo werd verschrikkelijk gepest en de leraar deed niets. Wij kregen mailtjes en telefoontjes om op gesprek komen, omdat Timo zich niet goed gedroeg en agressief werd. Dag in dag uit kwam Timo met tranen in zijn ogen thuis, praatte niet en anders ging het over pesten."

Een half jaar ging Remy zelf eens observeren op het schoolplein. "Binnen twee minuten zagen we wie de aanstichter was. We hebben de leraar ermee geconfronteerd, want waarom zag hij het niet? We waren een half jaar verder, en nu gebeurde er pas wat. Het heeft veel energie gekost."

Volgens Remy werd er gewoon door de leraren weggekeken. "Misschien niet bewust, en was het onkunde. Ze gaan de confrontatie in ieder geval liever niet aan. De klas is uiteindelijk gesplitst, de pester is uiteindelijk van school gegaan en nu is alles goed. Maar dat je er zelf zoveel in moet stoppen, is voor mij onverteerbaar. Helemaal in het speciaal onderwijs verwacht je dat niet."

Bron