Mag ik foute grappen maken? | Onderzoekend gesprek met socioloog Niels Spierings | Stop Pesten NU

084-8340086

Mag ik foute grappen maken? | Onderzoekend gesprek met socioloog Niels Spierings

Wat zijn foute grappen? Zijn ze wel zo onschuldig als ze op het eerste gezicht lijken? En wanneer kan een grap wel en wanneer niet? Tijdens deze interactieve avond, georganiseerd door Radboud Reflects en Lux, werden onder andere deze vragen besproken. De avond werd geopend met korte lezingen van achtereenvolgens Jasper Uiterwaal, historicus en secretaris aan de Radboud Universiteit en Dick Zijp, cultuurwetenschapper aan Universiteit Utrecht. Socioloog Niels Spierings kon helaas niet bij de avond aanwezig zijn, zijn lezing werd voorgedragen. Hierna kreeg het publiek uitgebreid de kans om met elkaar in discussie te gaan. Het debat werd in goede banen geleid door Maïté Tjon A Hie, filosoof en communicatiemedewerker en Anouta de Groot, filosoof en programmamaker bij Radboud Reflects.

De positieve aspecten

Jasper Uiterwaal gaf aan dat de foute grap volgens hem ‘een komisch bedoelde opmerking is, waarmee je een gebeurtenis of vooroordeel benoemt voor komisch gewin’. Hij vertelde zelf in zijn studententijd veelvuldig foute grappen gemaakt te hebben over historische gebeurtenissen. Daarnaast gaf hij toe ze vandaag de dag nog steeds te maken, wanneer hij met goede vrienden is. Uiterwaal noemde dit ook belangrijk, omdat humor een cruciaal aspect van vriendschap vormt. Verder noemde hij dat foute grappen vooroordelen in de samenleving bloot leggen; waarna een samenleving er wat tegen kan doen.

Het belang van de context

Volgens Uiterwaal is de context bij een foute grap van cruciaal belang. Als voorbeeld noemde hij Rob Jetten, die in zijn tijd voordat hij partijleider werd van D66, een foute grap over Wilders twitterde. In de toenmalige context was de grap geen probleem en werd de grap door zijn omgeving geaccepteerd. Maar in de huidige context, met zijn vooraanstaande, publieke rol, ontstond er alsnog ophef over. De grap werd niet langer als onschuldig beschouwd.

Kwetsbare groepen vs. politieke correctheid

De lezing van Niels Spierings bevestigde het belang van context. Hij stelde vanuit sociologisch perspectief dat foute grappen zich vaak richten op groepen in de samenleving die afwijken van de heersende norm. Dit heeft volgens hem tot gevolg dat de identiteit van de heersende groep steeds benadrukt wordt, terwijl het tegelijkertijd de contrasten met de andere groep uitvergroot. Kwetsbare groepen zijn vaker subject van deze grappen en ondervinden er daardoor sterker de nadelen van. Volgens Spierings moet de vraag niet zijn ‘mag ik foute grappen maken?’, maar ‘wíl je foute grappen maken, gezien de wortels en impact ervan?’. Dick Zijp voegde hieraan toe dat minderheidsgroeperingen vaker het slachtoffer zijn van deze grappen. Daarbij stelde hij dat er een tweedeling is ontstaan. Zo zijn er volgens hem enerzijds de mensen die zich afzetten tegen de politieke correctheid, die vinden dat álle grappen toegestaan zijn. Anderzijds zijn er de mensen die opkomen voor de belangen van minderheidsgroeperingen en pleiten voor begrenzing van foute grappen.

Waar ligt de grens?

Dick Zijp bood daarnaast aan de hand van Giselinde Kuipers, hoogleraar cultuursociologie aan de UVA, handvatten om over dit onderwerp na te denken. Hij noemde twee vormen van ongeschreven regels, waarmee we onbewust bepalen of een grap binnen de grens van het toelaatbare ligt. Zo is humor over de eigen groep altijd toegestaan; zwarten mogen grappen maken over zwarten, vrouwen over vrouwen, etc. Volgens Zijp is dit een gevolg van een belangrijke norm in de Westerse samenleving, namelijk het laten zien dat je over zelfspot beschikt. Verder noemde hij dat het minder geaccepteerd is om grappen te maken over groepen die lager op de maatschappelijke lader staan. Hij stelde: “Het is wel geaccepteerd om omhoog te trappen, maar niet omlaag.” Dit lijkt helder, maar in de praktijk is dit afhankelijk van de positie die je inneemt in het politieke spectrum. Iemand die  links progressief is zal waarschijnlijk vinden dat je geen grappen moet maken over minderheidsgroeperingen. Terwijl je met een andere politieke invalshoek een grap over minderheidsgroepen juist kan zien als trappen naar boven; tegen de (opgelegde) politieke correctheid.

Progressieve humor bestaat

Zijp stelde voor om anders naar humor te kijken. Hij noemde als voorbeeld een bericht van de satirische site de Speld dat middels satire kritiek uitte op het kapitalistische systeem. Hij sloot vervolgens af met de slogan: “Progressieve humor bestaat.”

Aantekeningen van de avond 

  • Humor kan relativeren
  • Humor zegt juist iets over gelijkheid
  • Context maakt uit voor de impact van de grap?
  • Rol van de spreker / autoriteit
  • Humor kan iets aan de kaak stellen
  • Vooroordelen in stand houden
  • Pesten
  • Humor gaat over macht
  • Ontvanger moet kunnen reageren /maker aanspreekbaar zijn
  • Kwetsen / gekwetst voelen
  • Of onderdrukte groep belachelijk maken
  • Uitsluiting & uiting van waarden groep
  • Groter bereik van foute grappen
  • Tijdsgebonden wat een foute grap is
  • Inschatten wie je publiek is
  • Maker is verantwoordelijk voor grap en voor de gevolgen

 

Lees ook Sociale Vraagstukken - We maken graag grappen over kwetsbare mensen

 

Bron

Tip van de redactie

Heb je haast? Navigeer dan snel naar:Angela

► Scholen & Professionals Kenniscentrum Pesten in het Onderwijs

► Sportverenigingen Kenniscentrum Pesten in de Sport

► Werkgevers Kenniscentrum Pesten op het WerkJan Joost

► Ouderen Kenniscentrum Pesten in Woonzorgcentra

Tip Stop Pesten Nu

 

Breng snel een bezoekje aan ...

Kenniscentrum (Klassiek) Pesten 

Kenniscentrum Online pesten (cyberpesten)

Kennisbank & Downloadcentrum o.a. Beleid & Factsheets  / Handleidingen / Lesmaterialen Posters / Wetenschappelijke Onderzoeken 

► Ik word gepest, wat kan ik doen

 

 

Stichting Stop Pesten Nu is het enige Erkende Goede Doel tegen Pesten in Nederland!

CBFGoede Doelen NederlandANBIKBUnesco