Pieter werd vroeger gepest, ging daarna zelf pesten: 'Ik was bang'

Het is een veelgehoord argument: kinderen die pesten weten niet beter en kunnen de gevolgen van hun daden niet overzien. Maar in de Week Tegen Pesten is er ook aandacht voor pesten door volwassenen: hoewel zij wél beter zouden moeten weten, kunnen ze er soms ook wat van. Hoe komt dat? "Het is een schild zodat niemand ziet hoe kwetsbaar ze ooit waren."

Mentaal coach en oud-militair Pieter Blonk kent beide kanten van de medaille. Na jarenlange pesterijen slaat in de tweede klas het roer om. "Letterlijk en figuurlijk ging ik om mij heen slaan", vertelt Blonk. "Het werkte, want het pesten stopte. Sindsdien ging ik steeds meer machogedrag vertonen: om me heen schreeuwen en me stoerder voordoen dan ik me voelde." 

Hij sloot zich na de mavo aan bij defensie, waar het machogedrag nog meer werd gevoed. "Daar kwam ik in een cultuur terecht waarin mannen stoer zijn en geen emotie laten zien", vervolgt Blonk. "In die tijd zei ik ook altijd: pijn is een emotie, en emotie kun je uitzetten."

Militair zijn werd zijn identiteit. Jarenlang kopieert hij het machogedrag dat hij afkijkt van andere militairen. Blonk: "In gesprekken ging het altijd over mijn werk en de trainingen en uitzendingen die ik deed. Het ging nooit over mij. Ik liep rond met een masker en wilde niemand dichtbij laten komen. Dat was kwetsbaar en eng én het kon tegen me gebruikt worden." 

Buitensluiten

Het verhaal van Blonk staat niet op zichzelf. Er zit een dunne lijn tussen gepeste kinderen en pestende volwassenen, zegt anti-pestexpert Bamber Delver. "Ervaringen in je jeugd hebben invloed op hoe volwassenen later in het leven staan", zegt Delver. "Pesten is ook voor volwassenen een bliksemafleider: een schild zodat niemand ziet hoe kwetsbaar ze ooit waren."

Er is niet één definitie voor pesten. "Pesten is een verzamelterm en gaat over herhaaldelijk gedrag gericht op een persoon", legt Delver uit. "Het kan gaan over schelden, schoppen en slaan. Subtielere manieren op scholen en op de werkvloer gaan vaak over buitensluiten: iemand mag niet meedoen, er aan tafel niet bij zitten. Daar worden allerlei redenen voor bedacht, bijvoorbeeld dat iemand stinkt."

Wat vaststaat is dat de oorzaak van het pestgedrag, vaak bij de pesters zelf ligt, vertelt Delver. "Het gaat nooit goed met een pester", zegt de deskundige. "Soms zijn er problemen in het gezin of in de relatie: ze doen het ergens voor."

Hiërarchie in het team

Dat geldt zowel voor kinderen als volwassenen die pesten op de werkvloer. "Pestende volwassenen op de werkvloer denken dat ze zelfverzekerdheid winnen", gaat Delver verder. "Ze dwingen autoriteit af in het team en denken zo dat ze gezien worden. Tegelijkertijd hopen ze dat de ander de eigen onzekerheid niet ziet. Ze denken vaak: als ik jou pest, kom ik beter naar voren. Als ik jou te kakken zet, win ik. Dan ben je bang voor me, en bouw ik een reputatie op. Het schept een bepaalde hiërarchie in het team."

Ook voor Blonk was dit jarenlang dagelijkse praktijk. "Ik overschreeuwde mijzelf met machogedrag en liet het soms zover komen dat ik agressief en gewelddadig was", vertelt de ex-militair.  "Ik was bang om zelf wéér doelwit te zijn. Ook had ik enorme bewijsdrang. Ik wilde laten zien dat ik er ook toe deed en ergens bij kon horen. Dat wilde ik maar al te graag: erbij horen."

Pesten kan op elke leeftijd diepe littekens achterlaten. Zeker bij pestgedrag onder volwassenen, is er niet altijd iets aan te doen. Toch benadrukt Delver – zelf extern vertrouwenspersoon op scholen – dat het van groot belang is dat gepeste volwassenen er met iemand over praten. "Mensen houden het soms voor zichzelf en gaan zich door het pesten anders gedragen", zegt Delver. "Niet praten helpt niet."

Giftige werkomgeving

Volgens de kenner zijn de gevolgen niet per se onomkeerbaar, maar de impact is groot. "Het gevolg van pesten is emotionele beschadiging en verminderde eigenwaarde. Dat heeft niet alleen invloed op jezelf, ook op je omgeving: je gezin, je kinderen, je relatie. Het is funest."

Soms is de werkplek helemaal verlaten het beste voor je eigen welzijn. "Als er sprake is van een giftige werkomgeving die na zelfreflectie niet verandert, ga dan weg." Maar vooral ook bij de volwassene die als kind gepest werd, ligt een belangrijke taak: "Ga in therapie", zegt de expert. "Leer dat wat de pestkop zei niet waar is, zoek hulp."

Zelfinzicht

Dat laatste is wat ook Blonk uiteindelijk deed. Na 17 jaar, vijf uitzendingen naar Afghanistan en mentale tegenslag, nam hij afscheid van defensie. In de plaats begon hij een opleiding tot mental coach, die hem zelfinzicht bracht. "Ik kwam erachter dat het pesten iets met met mijn brein had gedaan en dat ik mezelf dingen had aangeleerd", zegt Blonk.

Hij besloot na een lang traject opnieuw het roer om te gooien en zijn ervaring te gebruiken om via coaching en voorlichting anderen te helpen. "Mijn machogedrag heeft ervoor gezorgd dat ik wilde strijden en dat ik de rode baret haalde bij de Luchtmobiele Brigade", zegt Blonk. "Maar ik wilde geen macho meer zijn, ik wilde die gevoelsman zijn. Ik heb heel veel liefde te geven, dát is wat ik ben. Ik hoef niet stoer te zijn, de mening van anderen is niet belangrijk."

Bron: RTL Nieuws