Veel schaamte bij slachtoffers van onlinefraude: 'Vertrouwen in jezelf kwijt'

Twee jaar geleden verloor de vader van Nando 27.500 euro aan criminelen. Zijn vader schaamde zich heel erg, waardoor Nando zelf het verhaal in die tijd deed. "Ze hebben alles afgenomen waar hij voor had gewerkt. Hij had niet eens meer geld om boodschappen te doen." Van tevoren waarschuwde Nando zijn vader al dat hij op negatieve reacties kon rekenen zodra het verhaal naar buiten werd gebracht. Hij wees hem erop dat er altijd mensen zullen reageren die niet kunnen begrijpen hoe dit een ander is overkomen.Volgens Nando realiseren veel mensen niet wat slachtoffers van onlinefraude meemaken en welke impact de situatie op hen kan hebben. "Het veroorzaakt veel persoonlijk leed. Het is zo vals en gemeen en je raakt alle vertrouwen kwijt in jezelf. Mensen kunnen de donkerste gedachten krijgen." Gelukkig kregen Nando en zijn vader ook veel positieve reacties en daardoor wil Nando benadrukken hoe belangrijk het is dat mensen hun verhaal delen.

Hij stelt dat er vooral behoefte is aan steun en de schaamte kan afnemen wanneer je ziet dat het ook bij anderen is gebeurd. "Je realiseert je dan ook dat je niet per se zelf dom was of naïef. Het naar buiten brengen van ons verhaal heeft veel geholpen, waardoor mijn vader ook geleerd heeft hoe hij om kon gaan met de situatie."

Negatieve reacties omgeving

Slachtoffers van onlineoplichting delen volgens het onderzoek van Ipsos niet snel hun verhaal. Ze zijn namelijk vaak bang dat anderen denken dat het hun eigen schuld is.

Roy Heerkens, woordvoerder van Slachtofferhulp Nederland, vertelt aan RTL Nieuws dat er bij deze slachtoffers veel gevoelens van schuld en schaamte heersen. "Dat heeft te maken met de manier waarop hun omgeving hierop reageert. Hoe kun je nou zo stom zijn? Daar trap je toch niet in? Het geeft de slachtoffers het gevoel alsof zij zelf een aandeel hebben gehad in de fraude."

Slechts een kwart van de Nederlanders zou datzelfde gevoel hebben als zij te maken krijgen met andere vormen van criminaliteit zoals woninginbraak of zakkenrollen.

Dit verschil kan volgens Heerkens worden verklaard doordat bij onlineoplichting vaak het slachtoffer zelf een actie moet uitvoeren. "Bij een inbraak is dat anders, daar speel je zelf bijna nooit een actieve rol. Bij onlinefraude heb je vaak op een link geklikt of een bedrag overgemaakt."

Het kan iedereen overkomen

Daardoor kan iedereen slachtoffer worden van onlinefraude en is het belangrijk dat de slachtoffers niet veroordeeld worden. "De schaamte die zij daarbij voelen kan heel belastend zijn. Als zij daardoor hun verhaal ook niet delen, dan kunnen de emotionele gevolgen heel zwaar zijn."

Waar vooral behoefte aan is, is herkenning en erkenning. Als meer mensen hun verhaal delen, dan kunnen de slachtoffers zich ook minder alleen voelen én is er meer kennis over de werkwijze van de criminelen, stelt Heerkens.

Campagne Fraudeverhalen

Met de campagne 'Fraudeverhalen' wil ABN AMRO slachtoffers van fraude een gezicht geven. Projectleider Neiske Ritsma vertelt in een reactie aan RTL Nieuws dat ze hebben onderzocht hoe mensen zich voelen als ze opgelicht worden. "Mensen schamen zich. Het heeft vaak een emotionele impact en wij willen juist dat ze meer praten over opgelicht zijn, zodat er ook meer bewustwording komt."

Om onlineoplichting te voorkomen, is het belangrijk dat mensen de werkwijze van oplichters leren herkennen. Daarnaast zijn er ook veiligheidsmaatregelen die mensen zelf kunnen nemen. Volgens Ritsma hanteren alle banken vijf veiligheidsregels:

1. Houd je beveiligingscodes geheim.
2. Zorg ervoor dat je bankpas nooit door een ander gebruikt wordt.
3. Zorg voor een goede beveiliging van de apparatuur die je gebruikt voor je bankzaken.
4. Controleer je bankrekening.
5. Meld incidenten direct aan de bank en volg aanwijzingen van de bank op.