Mag gepest kind terugslaan? 'Van je af leren bijten hoort ook bij opvoeden'

Mag jouw kind terugslaan als het wordt gepest? Op school, in 'pestprotocollen' en thuis aan de keukentafel is het onderwerp taboe. Maar Robert Visscher, die zelf als kind veel werd gepest, leert zijn zoon dat hij gerust van zich af mag bijten. "Kinderen moeten leren dat ze voor zichzelf mogen opkomen."

Bijna een jaar duurde het voordat Visscher (36) het kon opschrijven. Dit weekend verscheen zijn artikel in dagblad Trouw. Hij raakte een gevoelige snaar: de stortvloed aan positieve reacties houdt nu al dagen aan.

De aanleiding, vertelt hij, was de zelfmoord van de 15-jarige Tharukshan uit Heerlen, vorig jaar januari. Pestprotocollen en de tussenkomst van het 'expertiseteam' van de gemeente konden de dood van Tharukshan niet verhinderen. "Het gevolg van gemakzucht door iedereen die hem hulp kon bieden", schreef Tharukshans zus op Facebook.

Ouders zijn machteloos

Het verhaal van Tharukshan raakte hem heel diep, zegt Visscher. "Ook omdat iedereen op de hoogte was van zijn problemen. Er waren gesprekken geweest, daar kwam niets uit, ik las dat in de krant en schrok ervan. Ik dacht: wat mij is overkomen op school, kan toch niet meer in zo'n heftigheid gebeuren? Er zijn tegenwoordig toch pestprotocollen? Scholen besteden er toch veel aandacht aan?"

Het onderwerp begon pas te leven toen hij zijn eigen karakter weerspiegeld zag in dat van zijn nu 6-jarige, oudste zoon. "Hij lijkt erg op mij. Ik was natuurlijk bang dat hij op school gepest zou gaan worden. Wat het nog erger maakt, is dat je als ouders vrij machteloos bent als het er ook echt van komt."

'Ga naar de juf!'

Daarom nam hij zich voor het anders aan te pakken dan indertijd zijn eigen ouders. "Die waren allergisch voor geweld. Ze riepen altijd: je moet niets terugdoen! Het is niet zo erg! Ga naar de juf of de meester! Maar dat hielp allemaal niet, merkte ik. Sterker nog: het werkte vaak averechts."

Zijn zoon hield hij voor dat die van zich af mag bijten als hij door een ander expres wordt geslagen of geschopt. "Misschien is het niet de gangbare manier van opvoeden", schreef hij in Trouw, "maar ik zou het niet anders willen." Hij wil zijn zonen (de jongste is 3) weerbaar maken. "Als hun kwaad wordt gedaan, mogen ze zich stevig verweren. Maar uiteraard alleen dan. Zelf beginnen of andere kinderen klieren is verboden."

Afhankelijk van de leerkracht

Hij weet dat het geen populair standpunt is. "Maar je bent als kind zó afhankelijk van de leerkrachten. Ik had in groep 7 en 8 een juf die geen vinger uitstak, maar ik las laatst oude rapporten terug en daaruit bleek dat ze er wel degelijk van moet hebben geweten. Dan is het des te pijnlijker als iemand niet ingrijpt."

Zijn zoon boft met een 'ontzettend leuke' leerkracht, zegt Visscher. "Die zegt: ik wil absoluut geen gepest in mijn klas, ik let daar heel scherp op. Maar heb je toevallig een meester of een juf die de verantwoordelijkheid ontloopt, dan helpen maatregelen niets. Je kunt zoveel pestprotocollen hebben als je wilt, maar het valt of staat wél met de uitvoering."

Wat Visscher nu heel scherp ziet, is dat anderen de oorzaak van het pestgedrag graag bij het slachtoffer leggen, en niet bij de pestkoppen. "Maar het is toch echt het probleem van de pesters. En van de juffen en de meesters en de voetbaltrainers en alle andere mensen die het zien gebeuren en niet ingrijpen."

Alle beetjes helpen

Hij hoopt dat zijn verhaal iets van verandering teweeg kan brengen – alle beetjes helpen. "Ik ben uitgenodigd om op een school te komen praten, een paar leerkrachten hebben me laten weten dat ze mijn artikel willen gebruiken in de klas. Dat vind ik heel waardevol."

'De toon is ontzettend belangrijk'

Kinderpsycholoog Tischa Neve zegt dat ouders hun kind heel goed kunnen voorhouden: "Luister, je mag echt wel je mannetje staan als je je moet verweren." Maar de toon waarop die boodschap wordt overgebracht, zegt ze, is ontzettend belangrijk. "Je moet het samen heel goed bespreken, want je wilt niet dat je kind ermee aan de haal gaat. Dat het om zich heen slaat onder het mom: het mag van mijn ouders."

Bovendien: niet ieder kind is ertoe in staat. "De één is explosief, de ander afwachtend en bedeesd. Hou daar rekening mee, en leer je kind dat er verschillende manieren zijn om te reageren. Nee, je hoeft jezelf niet te laten schoppen. Maar misschien kun je het met woorden oplossen. Is er iemand die je om hulp kunt vragen? Kortom: laat weten dat er, behalve terugslaan, nog meer mogelijkheden zijn."

En vertel je kind ook dat het bij jou terecht kan als het gepest wordt. "Zeg gewoon: als er iets gebeurt, wil ik dat je het met me deelt, dan gaan we samen een oplossing zoeken."

Het valt of staat ook met de begeleiding die van school (of sportclub) te verwachten is, zegt Neve. "Want hoe vreselijk dit probleem ook kan zijn, overal lopen kinderen rond die plagen. Als je als ouder wéét dat het voor jou een gevoelige plek is, zou ik me extra verdiepen in de manier waarop de school met pestgedrag omgaat." Hou daarom ook, adviseert Neve, de vinger aan de pols bij leerkrachten en begeleiders: hoe weerbaar is je kind in de klas? Is het überhaupt een kind dat op dit gebied tegen problemen oploopt?

Probeer het te zien 'in het licht van je kind', zegt ze. "Gelukkig reageren onze kinderen niet exact hetzelfde op bepaalde situaties als wij. Het is verklaarbaar dat ouders die zelf als kind werden gepest, er emotioneel over zijn omdat het hen echt raakt. Maar het is goed als ze zich daarvan bewust blijven in hun omgang met het kind. Je kunt je kind ook onnodig van streek maken."

Bron RTL Nieuws