Is pestgedrag bij kinderen aangeboren?

Wordt pesten aangeleerd of zit het nu eenmaal in de menselijke natuur? Deze vraag kwam veel langs in de NUjij-reacties op een nieuwsbericht van 24 mei over het nut van anti-pestprogramma's op basisscholen. Volgens meerdere lezers is pestgedrag iets wat door de juiste opvoeding en een goede school kan worden voorkomen, terwijl anderen beweren dat pesten nooit helemaal te vermijden valt, want het zit nu eenmaal in de genen. Maar hoe zit het nu echt met pesten? Is pesten aangeboren?

NU.nl checkt dagelijks berichten op hun betrouwbaarheid. Bewering: Pestgedrag bij kinderen is aangeboren.

Is er een pestgen?

Sommige kinderen pesten veel, sommige kinderen een beetje en er zijn kinderen die helemaal nooit pesten. Volgens psycholoog Tina Kretschmer van de Rijksuniversiteit Groningen is er niet één gen dat deze verschillen kan verklaren. "Er bestaat geen pestgen." Maar dat wil niet zeggen dat erfelijkheid bij pestgedrag helemaal geen rol speelt. Kretschmer vertelt aan NU.nl dat onderzoek onder tweelingen laat zien dat het pestgedrag van kinderen met dezelfde genen (eeneiige tweelingen) vaker overeenkomt dan van kinderen van wie de genen meer verschillen (twee-eiige tweelingen).

Dit is een aanwijzing dat pesten in ieder geval gedeeltelijk aangeboren is, maar hoe werkt dit dan? Volgens Mitch van Geel, onderzoeker aan de Universiteit Leiden, en Kretschmer spelen genen een rol bij persoonlijkheidskenmerken die de kans dat een kind gaat pesten vergroten. Kretschmer vertelt dat kinderen die hoog scoren op agressie op de basisschool gemiddeld vaker pesten dan kinderen die hier laag op scoren. Agressie is gedeeltelijk genetisch bepaald.

Van Geel deed ook onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken en pesten. Hij legt aan NU.nl uit dat kinderen die bovengemiddeld scoren op narcisme, gevoelloosheid en impulsiviteit een grotere kans hebben om te gaan pesten. Ook deze kenmerken zijn voor een deel genetisch bepaald.

Beide onderzoekers benadrukken dat genen niet bepalen of een kind een pester is of niet, ook de omgeving speelt een grote rol. Kretschmer: "Je kunt niet op basis van genen zeggen jij gaat pesten en jij niet." Van Geel vertelt dat niet ieder kind met de persoonlijkheidskenmerken die zorgen voor een grotere kans op pesten daadwerkelijk gaat pesten en dat niet ieder kind dat pest deze persoonlijkheidskenmerken heeft.

Van Geel waarschuwt bovendien dat bepaalde karaktereigenschappen nooit een excuus kunnen zijn om dan maar niets meer aan pestgedrag te doen. "De omgeving kan ervoor zorgen dat iemand niet of minder pest, ook al heeft iemand aanleg voor pesten."

Waarom pesten kinderen eigenlijk?

Genen spelen dus een rol bij de kans dat iemand gaat pesten. Maar waarom pesten kinderen eigenlijk? Is de genetische aanleg misschien zo te verklaren? Jeroen Pronk, onderzoeker aan de Vrije Universiteit vertelt dat pesten vanuit evolutionair oogpunt kan worden gezien als functioneel gedrag. Pesten is een makkelijke manier om een gunstige positie binnen de groep te verkrijgen.

Dit kan er in groep drie of vier bijvoorbeeld voor zorgen dat je kunt spelen met het mooiste speelgoed en op de middelbare school kan het ervoor zorgen dat je interessanter bent voor potentiële partners. "Ook al zijn pubers hier niet bewust mee bezig, pesten gaat volgens evolutietheorie, net als ander sociaal gedrag, uiteindelijk om voortplanting. Pesten kan populair maken en populair zijn geeft je aantrekkingskracht." Van Geel vertelt dat pesters inderdaad gemiddeld eerder beginnen met daten en seks.

Conclusie

Het lijkt waarschijnlijk dat kinderen een aangeboren aanleg kunnen hebben om te gaan pesten. Een verklaring hiervoor is dat genen een rol spelen bij persoonlijkheidskenmerken die de kans op pestgedrag vergroten. Dat vertellen meerdere experts aan NU.nl. Dat wil alleen niet zeggen dat je gaat pesten, omdat het in je genen zit. De pest-experts geven aan dat de omgeving een hele grote rol speelt bij pestgedrag.

Je kunt dus wel zeggen dat sommige kinderen aanleg hebben om te gaan pesten, maar het daadwerkelijke pestgedrag is niet aangeboren. Om deze reden beoordelen we de stelling "pestgedrag bij kinderen is aangeboren" als grotendeels onwaar.

Heb jij een bericht of bewering gezien waarvan je de juistheid betwijfelt? Mail naar factcheck@nu.nl en dan gaan wij ermee aan de slag.

Bron Nu.nl

Interessante informatie:

• Tips bij pesten voor ouders, scholen, ouderen, werknemers, kinderen (omstanders, pestkop, gepeste, meelopers)
• Hulp nodig (praten, chatten, bellen of mailen) over pesten
• Hulp nodig bij online pesten
• Herken jij signalen bij pesten op school
• Pesten in de klas aanpakken en voorkomen
• Sanctieladder bij pesten binnen VO-scholen
• Ons aanbod bij aanpak bij pesten en online pesten (cyberpesten)