Jongeren willen zelf een hardere aanpak tegen pesten

“Een pestvrije samenleving is een utopie.” Gie Deboutte, voorzitter van het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten, klinkt beslist. “Elk jaar worden er meer dan 34.500 jongeren tussen de 10 en 18 jaar wekelijks gepest. Het zou fantastisch zijn, moesten we dit cijfer met 30 procent kunnen laten dalen. Dat betekent 10.000 jongeren per jaar die met meer vertrouwen, meer vrienden en een betere schoolopleiding in het leven kunnen staan.” Tumult strikte hem voor een interview.

De campagne Praat over Pesten focust op tieners. Waarom is er voor deze leeftijdsgroep een expliciete aanpak nodig?

“Tieners zijn belangrijke mediagebruikers. Een groot deel van hun gebruik heeft te maken met typische tienerbezorgdheden: erbij horen, vrienden maken, een plaats of rol van betekenis krijgen bij leeftijdsgenoten.”

“Soms gaat hun communicatie de verkeerde kant uit en wordt er iemand gecyberpest. In de groep van 10- tot 14-jarigen liggen de pestcijfers relatief het hoogst. Jongeren lijden er ook onder als ze er in die periode systematisch uitvallen of keer op keer te maken krijgen met pesterijen. Al te vaak met blijvende psychologische letsels tot gevolg, heel soms zelfs met een zelfdoding als triest eindpunt.”

“Volgens de Vlaamse Scholierenkoepel dringen jongeren ook zelf aan op een meer in het oog springende en hardere aanpak van pesten en cyberpesten. Ze zijn dus zelf vragende partij. Scholen doen volgens hen te weinig en zijn niet krachtig genoeg in hun aanpak. Vermoedelijk geldt dit zowel voor de preventiegerichte aanpak als voor de aanpak na incidenten.”

In de campagnespot zie je een jongen die het slachtoffer is van pesterijen. Er wordt ingezoomd op zijn ervaringen, zijn gevoelens. Een goede insteek?

“Het filmpje geeft de kans om stil te staan bij de onmacht en eenzaamheid van het slachtoffer. Pesterijen zorgen er voor dat nogal wat jongeren geen normaal leven meer kunnen leiden. Het is alsof een donkere pestwolk hen blijft achtervolgen.”

“Op het moment zelf zijn pesterijen pijnlijk, kwetsend en vernederend. Op langere termijn zorgen ze ervoor dat slachtoffers zich minderwaardig, dwaas en dom gaan voelen. Ze twijfelen voortdurend aan zichzelf en hebben angst voor anderen. Slachtoffers krijgen het lastig om mee te draaien in het gewone schoolleven. In veel gevallen zakken hun punten, verliezen ze hun motivatie en ijver en gaan ze negatieve reacties krijgen van hun omgeving.”

“Slachtoffers krijgen gemiddeld ook vaker te maken met psychische, lichamelijke en relationele problemen. Ze raken overspannen en dat lokt allerlei vervelende en pijnlijke reacties uit. In bepaalde gevalle leidt dit tot ernstige gezondheidsproblemen, depressieve gevoelens en zelfmoordgedachten.”

“Wie ooit slachtoffer was, maakt ook meer kans om met het gerecht in aanraking te komen. Wat aanvankelijk nog irritant of agressief gedrag was, wordt soms een patroon van antisociaal en delinquent gedrag.”

“Ook pestkoppen kampen na verloop van tijd en even vaak als hun slachtoffers met depressieve en donkere gedachten. Beide groepen duiken ook even vaak op in de misdaadstatistieken. Het mag dus duidelijk zijn: pesterijen dienen tot niets.”

De naam van de campagne zegt het al: Praat over Pesten. Waarom is het volgens jou zo belangrijk om over pesten te praten?

“Pesten blijft een probleem dat moeilijk bespreekbaar is. Schuld, schaamte, onmacht en groepsdruk hebben hiermee te maken. Wie als slachtoffer of betrokken omstaander te maken krijgt met pesterijen, kampt vaak met een gevoel van onmacht. De angst voor wraakacties is erg groot. Jongeren geloven vaak ook niet dat ze zelf de macht hebben om een einde te stellen aan pestgedrag.”

“Naarmate we pesten meer en meer bespreekbaar kunnen maken, komen ook de oplossingen dichterbij. Slachtoffers die hun verhaal delen, voelen niet alleen dat er gewicht van hun schouders valt, de kans neemt ook toe dat ze samen met anderen naar een oplossing kunnen toewerken.”

“In groepen waarin het pestprobleem bespreekbaar wordt gemaakt, groeit er meer sociale controle en maken pesterijen minder kans. Hoe opener de communicatie, des te groter het vertrouwen van de jongeren in elkaar, en des te sneller conflicten bespreekbaar worden gemaakt. Praten is nodig om relaties te doen groeien.”

Geloof je in het nut van een campagne als deze?

“Campagnes zijn maar zo sterk als wat ervoor en erna gebeurt. Als deze campagne ertoe leidt dat er thuis, op school en onder jongeren over gepraat wordt, zitten we op de goede weg. Nog beter is het als er bovendien werk wordt gemaakt van serieuze afspraken en engagementen en… als echt zichtbaar wordt dat jongeren en leerkrachten hun best doen, dan moet dit zeker in de verf worden gezet. Positieve ontwikkelingen verdienen waardering!”