Steeds meer meldingen over pesten op het werk, "er wordt niet méér gepest maar wel sneller een klacht ingediend"

Van de 3.127 meldingen gaan er 14,6% over pesten, 40% over 'conflicten op het werk' en 26% over 'stress en burn-out'. Relatief is dat aandeel van het aantal meldingen over pesten tegenover andere soorten meldingen vrij stabiel. Het aantal meldingen over pesten stijgt dus ook bijna elk jaar. 

"Er wordt niet meer gepest, wel meer meldingen"

Die constante stijging wil niet per se zeggen dat er steeds meer gepest wordt. Dat vertelt Peter Decavele, werkzaam in het veld als preventieadviseur, die de cijfers nuanceert. Hij wijst er ten eerste op dat veranderingen in de wetgeving en een groeiend bewustzijn rond pesten op het werk het aantal meldingen mee doen stijgen. “Vroeger kwamen alle klachten over conflicten binnen als klachten over pesten. Sinds de wetshervorming van 2014 kan men echter een klacht indienen voor verschillende psychosociale risico’s. Die verbreding zorgt ervoor dat het aantal verzoeken stijgt. Er is een grotere bespreekbaarheid, waardoor mensen sneller geneigd zijn hun situatie aan te klagen. 

"Daarnaast is er sterk gesensibiliseerd rond het thema. Dat heeft gezorgd voor een grotere bespreekbaarheid, waardoor mensen sneller geneigd zijn hun situatie aan te kaarten en preventiediensten op hun beurt uitgebreid worden. Er ontstaat dus een soort sneeuwbaleffect.” Het is volgens Decavele positief dat meldingen vroeger worden ingediend, "zo kunnen conflicten vaker intern via bemiddeling en zonder gerechtelijk proces worden opgelost."

Daarnaast wijst Decavele erop dat veel verzoeken die initieel als klacht over pesten worden ingediend, na afwerken van het dossier niet als pesten geklasseerd kunnen worden. "In tachtig procent van de gevallen gaat het, naar mijn inschatting, om een conflict waarin beide partijen een verantwoordelijkheid dragen." Ook is het in de praktijk vaak niet zo eenduidig wie nu de gepeste is en wie de pester. Zo bestaat het idee dat je in een conflict best de eerste bent die klacht indient, om er als slachtoffer uit te komen. Tegelijk geeft Decavele mee dat de meldingen zeker niet alle gevallen van pestgedrag beslaan, “er zijn ook slachtoffers die we niet bereiken.”

Pesten kost stukken van mensen

Rita, die getuigt over haar ervaring als slachtoffer van pesten op het werk, geeft aan hoe moeilijk het is om pesten op je werk aan te kaarten. "In het begin heb je niet door dat het om pesten gaat, dat groeit langzaam tot het escaleert in regelrechte intimidatie." In het begin heb je niet door dat het om pesten gaat, dat groeit langzaam tot het escaleert in regelrechte intimidatie.

Rita vertelt dat haar werkgever haar liever kwijt dan rijk was, zonder dat daar kosten voor ontslag bij kwamen kijken. "Systematisch werd mijn functie uitgehold. Ik kreeg bijvoorbeeld steeds vaker kritiek dat ik bepaalde weloverwogen keuzes, die altijd al bij mijn job hoorden, niet had mogen maken. Later ondermijnde mijn leidinggevende openlijk mijn gezag in bijzijn van mijn team. Dat mondde uiteindelijk uit in intimidatie waarbij ik uitgescholden werd. Op dat moment ben ik naar de vakbond gestapt en heb ik een advocaat genomen."  

Pestgedrag blijft uiteraard niet zonder gevolgen. Slachtoffers ondervinden negatieve gevolgen op vlak van psychisch welzijn, werkervaring, stress, slaapkwaliteit en motivatie. Bij sommigen leidt pesten op het werk tot post-traumatisch stress syndroom of depressie. Ook ziet men een verhoogde kans op het ontwikkelen van zelfmoordintenties. Pesten brengt echter niet alleen een grote persoonlijke kost met zich mee, onderzoek toont ook aan dat de productiviteit van bedrijven eronder lijdt. Gepeste werknemers zullen vaker van job veranderen en zijn vaker afwezig door ziekte.  

Hoe pesten aanpakken?

Hilde De Man, experte psychosociale risico’s bij IDEWE, wijst erop dat de verschillende psychosociale risico’s als conflict, stress en pesten nauw verbonden zijn met elkaar. “Stress op de werkvloer ontstaat door de hoge werkhoeveelheid, jobonzekerheid en rolonduidelijkheid. Dat zorgt voor meer prikkelbaarheid, meer competitie op de werkvloer, meer spanningen en minder verdraagzaamheid. Dat kan op zijn beurt weer leiden tot agressieve uitlatingen onderling.” 

In de cijfers van IDEWE gaan 4 op de 10 van de psychosociale klachten over conflicten op het werk. “Om deze conflicten niet te laten escaleren tot pesterijen, moeten deze snel en constructief aangepakt worden", aldus De Man. De Man raadt daarom aan te investeren in een welzijnsbeleid op de werkvloer. “Een warm personeelsbeleid met oog voor stress- en burn-outpreventie en aandacht voor waarden als respect, verdraagzaamheid en openheid is erg belangrijk.”

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal"